Mụn nang là gì? Nguyên nhân và Cách điều trị hiệu quả

Mụn nang được xem là mụn nặng và nguy hiểm, nếu không được điều trị sớm có thể tiến triển nặng hơn, gây viêm, đau nhức, gây tổn thương da và để lại sẹo lõm. Bài viết sau đây sẽ giúp bạn hiểu đúng về mụn nang và điều trị hiệu quả ngay từ ban đầu, từ đó giúp bạn có làn da sạch mụn, khỏe mạnh như mong ước.

1. Mụn nang là gì?

Mụn nang (cysts) là mụn trứng cá thể nặng, thường có hình dáng như những “khối u”. Khi sờ vào cứng chắc hoặc mềm tùy theo tổ chức bên trong là dịch, chất bã hay mủ sánh đặc, gây cảm giác đau nhức. Trong một số trường hợp viêm nang nặng, mụn còn có mùi hôi khó chịu.

Mụn nang có thể xuất hiện ở các vị trí như: cổ, ngực, lưng,…một số xuất hiện ở trên mặt, nơi có tuyến bã nhờn hoạt động mạnh.

Hình ảnh mụn nang có đặc điểm như những “khối u” chứa bã hay mủ sánh đặc, gây đau nhức, khó chịu.

2. Mụn nang được hình thành thế nào?

Mụn nang hình thành bởi 3 yếu tố chính, tương tự như quá trình hình thành mụn trứng cá nói chung:

• Sự tăng tiết bã nhờn.
• Sừng hóa lỗ chân lông (tế bào chết).
• Sự tham gia của vi khuẩn mụn (C.acnes) và quá trình viêm.

Khi các tuyến bã nhờn trong nang lông hoạt động và tăng tiết quá mức, thêm bụi bẩn, tế bào chết tích tụ nhiều trong nang lông sẽ gây ra tình trạng tắc nghẽn nang lông.

Do bã nhờn và bít tắc nang lông tạo môi trường thuận lợi giúp vi khuẩn mụn (C.acnes) sinh sôi nhanh chóng và gây tăng viêm mạnh mẽ tại nang lông. Khi quá trình viêm diễn ra nặng hơn cũng là lúc mụn nang hình thành. Nang mụn chứa mủ màu trắng hoặc vàng bên trong và kèm một số biểu hiện sưng, nóng, đỏ, đau.

3. Dấu hiệu nhận biết mụn nang

Khác với các loại mụn khác, mụn nang xuất hiện với các dấu hiệu nhận biết như sau:

• Nổi thành từng cục, sưng đỏ, kèm theo cảm giác đau nhức, khó chịu.
• Sau đó, mụn chuyển thành dạng nang cứng, khi sờ vào có cảm giác như bọc chứa dịch. 
• Bên trong nang mụn có nhiều tế bào chết, vi khuẩn và dịch nhầy màu trắng.

4. Nguyên nhân và yếu tố gây mụn nang hoặc khiến mụn nặng hơn

Mụn nang hình thành hoặc tiến triển nặng chủ yếu do các nguyên nhân bao gồm:

• Yếu tố di truyền: Nếu có người thân trong gia đình dễ bị mụn nang thì khả năng cao bạn cũng gặp tình trạng tương tự.
• Thay đổi nội tiết tố: Sự thay đổi nội tiết tố trong giai đoạn dậy thì, mãn kinh, mang thai,… có thể ảnh hưởng đến việc sản xuất bã nhờn, gây ra mụn nang.
• Tác dụng phụ của một số thuốc: Một số loại thuốc điều trị bệnh như corticosteroid, testosterone hoặc lithium cũng là yếu tố góp phần gây mụn nang trên da.
• Dùng mỹ phẩm kém chất lượng: Sử dụng mỹ phẩm kém chất lượng gây tổn thương da, tạo môi trường cho vi khuẩn xâm nhập, phát triển và gây mụn nang.

Sử dụng mỹ phẩm không rõ nguồn gốc, kém chất lượng có thể gây ra tình trạng mụn nang.

• Nặn mụn: Việc nặn mụn quá nhiều, không đúng cách có thể làm tăng nguy cơ mụn nang hình thành và tiến triển nặng hơn.
• Chế độ ăn uống không khoa học: Chế độ ăn nhiều thực phẩm giàu carbohydrate, sử dụng các loại đồ uống có cồn và chất kích thích,… có thể gây mụn nang và khiến chúng trở nên nghiêm trọng hơn.
• Thường xuyên căng thẳng: Tình trạng mất ngủ, thiếu ngủ, lo âu, căng thẳng khiến mụn xuất hiện nhiều và làm cho mụn tồi tệ hơn.
• Mặc quần áo không thoải mái: Thường xuyên mặc quần áo bó sát, chật chội sẽ khiến các lỗ chân lông bị  bít tắc, dễ hình thành mụn, đặc biệt là mụn nang ở lưng.
• Ô nhiễm không khí: Ô nhiễm từ môi trường sống, yếu tố nghề nghiệp (ngồi máy lạnh, tiếp xúc hóa chất, khói bụi, tiếp xúc nhiều với ánh nắng,…) cũng góp phần gây ra mụn nang và khiến mụn nặng hơn.

5. Mụn nang có tự hết không?

Mụn nang không thể tự hết, thường tồn tại nhiều năm và rất khó khăn khi tự điều trị. Bởi những loại thuốc bôi gần như không có tác dụng với chúng. Đặc biệt, mụn nang có thể tự vỡ bất kỳ lúc nào và nếu không may còn sót nhân sẽ tạo thành các “dormant mụn”. 

Theo đó, “Dormant mụn” là thuật ngữ chỉ tình trạng mụn “ngủ đông”, những nốt mụn xẹp xuống nhưng không sưng cũng không đau. Nhưng chúng để lại mảng sưng đỏ/ thâm sẫm màu và khi chạm vào vẫn cảm thấy cộm, khó xử lý và trú ngụ dưới da trong thời gian dài. 

6. Biến chứng của mụn nang

Nếu không được điều trị sớm, mụn nang có thể dẫn đến các biến chứng như:

• Nguy cơ để lại sẹo lõm: Vì mụn nang là loại mụn nặng, tổn thương sâu vào cấu trúc da nên có nguy cơ để lại sẹo lõm rất cao. 
• Nguy cơ nhiễm trùng da: Việc nặn mụn nang sai cách có thể tạo điều kiện để vi khuẩn tấn công da, gây ra viêm mô tế bào. Thậm chí, nếu tình trạng nhiễm trùng da nặng có thể dẫn đến áp xe.

7. Bị mụn nang, khi nào nên đi gặp bác sĩ?

Khi vừa xuất hiện mụn nang, bệnh nhân nên đến gặp bác sĩ để thăm khám, tránh việc tự điều trị sẽ khiến mụn trở nặng và để lại sẹo.

Đặc biệt hơn, nếu gặp những trường hợp mụn nang kèm theo các dấu hiệu sau thì bạn càng nên đi khám sớm:

• Mụn sưng, đỏ tấy, đau nhức.
• Mụn sẹo khiến bạn cảm thấy tự ti khi giao tiếp.
• Xuất hiện các dấu hiệu nhiễm trùng da do viêm mô tế bào như có những vệt đỏ trên da, sốt, ớn lạnh,…

Khi thấy mụn nang kèm theo các dấu hiệu bất thường kể trên, bạn nên thăm khám bác sĩ càng sớm càng tốt.

8. Các cách điều trị mụn nang hiệu quả

Khi điều trị mụn nang, bác sĩ Da liễu tác động trực tiếp vào từng giai đoạn trong của quá trình hình thành mụn:

• Tăng tốc độ bong tróc lớp sừng.
• Giảm tắc nghẽn lỗ chân lông.
• Làm giảm quá trình viêm và ngăn mụn nặng hơn.

Đồng thời, tình trạng mụn nang của mỗi người là khác nhau (tình trạng mụn, mức độ viêm, nguyên nhân gây mụn, thói quen chăm sóc da, lịch sử điều trị,….). Do đó, không thể áp dụng rập khuôn một liệu trình, mà cần linh động, thay đổi phù hợp theo từng vấn đề sinh lý của làn da lẫn cơ chế bệnh sinh của bệnh lý mụn, nhằm đem lại hiệu quả điều trị cao nhất và an toàn nhất.

8.1. Dùng thuốc

Tùy vào tình trạng mụn nang, bác sĩ chỉ định bệnh nhân dùng thuốc uống, thuốc bôi hoặc liệu pháp hormone thay thế. Cụ thể như sau:

• Thuốc uống: Thuốc uống trị mụn có chức năng chống viêm, nhiễm trùng, diệt vi khuẩn gây mụn C.acnes. Đồng thời giúp mụn nhanh lên nhân, khô dịch mủ, gom nhanh cồi mụn. Một số thuốc kháng sinh trị mụn có thể được sử dụng như: Tetracycline, doxycycline, minocycline, erythromycin,….
• Thuốc bôi: Bôi retinoids tại chỗ hoặc benzoyl peroxide kết hợp với thuốc uống.
• Liệu pháp hormone thay thế: Với loại nang viêm nặng, cơ chế phức tạp, hay tái phát, điều trị nhiều lần không đỡ, có dấu hiệu hoạt động quá mức của tuyến bã nhờn, bác sĩ có thể cân nhắc đến việc sử dụng các thuốc thuộc nhóm Retinoid như Isotretinoin hoặc liệu pháp hormone bao gồm sử dụng estrogen liều thấp và progesterone (thuốc ngừa thai) hoặc thuốc kháng androgen (spironolactone),… Với những loại này, Bác sĩ có thể đề nghị xét nghiệm máu, khám sức khỏe tổng quát trước khi chỉ định và kê toa.

8.2. Chiếu ánh sáng sinh học

Ứng dụng đèn LED trong điều trị mụn viêm, điển hình là chiếu ánh sáng xanh, ánh sáng đỏ mang lại những cải thiện đáng kể. Chiếu ánh sáng xanh giúp giảm tình trạng viêm sưng, trong khi ánh sáng đỏ giúp điều tiết hoạt động của tuyến bã nhờn, kích thích sản sinh các sợi mô liên kết dưới da, ngăn ngừa sẹo do mụn nang để lại. Khi kết hợp cả hai hình thức chiếu sáng giúp giảm nhờn, giảm viêm hiệu quả. Bác sĩ có thể chỉ định các phương pháp này khi mụn nang đã có chuyển biến tích cực trong điều trị.

Chiếu ánh sáng xanh giúp cải thiện tình trạng mụn nang, kiểm soát nhờn và ngăn ngừa sẹo mụn.

8.3. Công nghệ IPL bước sóng 400 – 470nm

IPL điều trị mụn viêm sưng là phương pháp ứng dụng nguồn ánh sáng mạnh có phổ rộng, có tác dụng tiêu diệt vi khuẩn dưới bề mặt da, làm giảm hoạt động của tuyến bã dưới da, giúp quá trình điều trị mụn viêm sưng hiệu quả hơn.

Đồng thời, IPL cũng cải thiện các tổn thương mụn viêm sưng sâu dưới da do mụn nang viêm, tăng cường sản xuất collagen để lấp đầy các vùng nông của sẹo do mụn nang gây ra, cải thiện tình trạng tăng sắc tố sau viêm và thu nhỏ lỗ chân lông.

8.4. Ăn uống và sinh hoạt lành mạnh

Kết hợp với các phương pháp điều trị, bệnh nhân cũng cần duy trì thói quen ăn uống và sinh hoạt lành mạnh để cải thiện tình trạng mụn nang tự nhiên từ bên trong:

• Nên bổ sung nhiều thực phẩm có lợi: Bổ sung các thực phẩm chứa axit béo omega-3 ( cá, quả óc chó, hạt lanh), rau quả có màu xanh đậm, bổ sung vitamin C, uống 1,5-2 lít nước/ ngày,… giúp cải thiện tình trạng mụn nang và sở hữu làn da mịn màng hơn.
• Loại bỏ các thực phẩm nguy cơ: Nên tránh các sản phẩm từ sữa, thực phẩm có chỉ số đường huyết GI cao (cơm trắng, khoai tây, bánh ngọt, thức ăn nhanh,…), đồ uống có chứa caffeine (trà, cafe, bia, rượu… ), đồ cay nóng, dầu mỡ,… vì có thể kích thích tuyến bã nhờn hoạt động và khiến tình trạng sưng viêm càng nặng hơn.
• Có chế độ sinh hoạt phù hợp: Ngủ sớm và đủ giấc (ít nhất 8 giờ/ngày), tránh thức khuya quá 11h đêm, hạn chế căng thẳng, stress, luyện tập thể dục thể thao nhẹ nhàng
• Vệ sinh vật dụng cá nhân: Nên vệ sinh màn hình điện thoại, mắt kính, vỏ chăn, vỏ gối từ 1-2 lần/tuần.
• Từ bỏ thói quen có hại cho da: Từ bỏ thói quen sờ, cạy, nặn mụn nang vì dễ làm tổn thương bề mặt da, gây lây lan vi khuẩn và khiến mụn khó điều trị hơn.

9. Điều trị mụn nang ở đâu uy tín?

Là phòng khám Chuyên Khoa Da Liễu được Sở Y Tế cấp phép hoạt động từ tháng 2/2015, O2 SKIN đã có hành trình hơn 9 năm điều trị mụn trứng cá chuyên sâu ở nhiều cấp độ. Năng lực chuyên môn và chất lượng dịch vụ của phòng khám được đánh giá cao nhờ vào những ưu điểm nổi bật bao gồm:

• Phác đồ điều trị mụn chuẩn Y khoa và cá nhân hóa: Bác sĩ O2 SKIN đưa ra phác đồ điều trị mụn dựa tên căn cứ Y học và bằng chứng lâm sáng. Đồng thời, bác sĩ sẽ điều chỉnh liệu trình phù hợp với độ tuổi, tình trạng da, nền da,… của khách hàng. Nhờ đó đảm bảo mang đến hiệu quả điều trị cao và an toàn tối đa.
• Cam kết tư vấn trung thực, giúp bạn tiết kiệm chi phí, không chèo kéo: Trung thực với khách hàng là giá trị cốt lõi hàng đầu của O2 SKIN. Phòng khám cam kết tư vấn trung thực về tình trạng mụn, phương pháp, chi phí điều trị và sản phẩm sử dụng phù hợp với khách hàng.
• Thanh toán từng lần điều trị: Khi điều trị tại O2 SKIN, khách hàng có thể thanh toán từng lần điều trị. Nhờ đó chủ động tài chính, có trải nghiệm điều trị mụn thuận lợi và hiệu quả như mong muốn.
• Chuyên môn cao, kinh nghiệm lâu năm: O2 SKIN sở hữu đội ngũ bác sĩ da liễu, điều dưỡng và dược sĩ giỏi chuyên môn. Đây là một trong những yếu tố quan trọng giúp O2 SKIN điều trị mụn thành công cho hơn 489.000 khách hàng và tiếp nhận 1500 lượt khách mỗi ngày.

Bác sĩ O2 SKIN áp dụng liệu trình điều trị mụn chuẩn Y khoa, kết hợp điều chỉnh để phù hợp với từng khách hàng.

Trong hàng trăm ngàn trường hợp điều trị mụn thành công tại O2 SKIN, khách hàng Lê Thị Loan (24 tuổi, TP.HCM) cũng từng có cảm giác e ngại, tự ti khi giao tiếp vì bị mụn nặng. Cụ thể, bạn gặp tình trạng da bị viêm, mụn nang u cục, sưng đỏ gây đau rát do sử dụng rượu thuốc. Nhờ bạn bè giới thiệu, bạn tìm đến O2 SKIN và tiếp nhận liệu trình điều trị kết hợp các phương pháp gồm uống thuốc, chiếu ánh sáng, điện di trị mụn để gom cồi mụn nhanh. 

Sau thời gian điều trị cùng O2 SKIN, giờ đây da của Loan đã không còn mụn gây đau nhức nữa, trở nên mịn màng và mềm mại. Bạn có những chia sẻ về chất lượng dịch vụ tại đây: 

“Điều khiến em hài lòng nhất khi trị mụn ở O2 SKIN đó là sự chuyên nghiệp của bác sĩ, tư vấn rất tận tình của Dược sĩ và sự chăm sóc rất kỹ lưỡng từ các bạn điều dưỡng viên. Nhờ đó mang lại cho em kết quả điều trị rất tốt, em rất hài lòng”.

Sau 2 tháng điều trị tại O2 SKIN, làn da mụn của Loan đã cải thiện đến 90%, không còn mụn và mịn màng hơn.

10. Câu hỏi thường gặp

Với những thắc mắc thường gặp khác về tình trạng mụn nang, bác sĩ O2 SKIN sẽ giúp bạn giải đáp như sau:

10.1. Bao lâu để thấy hiệu quả điều trị trị mụn nang? 

Thời gian điều trị mụn nang trung bình từ 6 tháng (bao gồm cả cải thiện tình trạng tăng sắc tố sau viêm) đối với trường hợp điều trị sớm, theo đúng liệu trình, hướng dẫn của bác sĩ Da liễu. Với những trường hợp đặc biệt nang nặng, viêm nhiễm nghiêm trọng, mụn nang lâu năm trên nền da yếu, nhiễm corticoid, kháng kháng sinh,… thì thời gian có thể kéo dài trên 6 tháng, thậm chí tính bằng năm (chưa bao gồm thời gian khắc phục sẹo lõm/ sẹo rỗ).

Tuy nhiên, hiệu quả điều trị có thể khác nhau ở mỗi người, tùy thuộc vào tình trạng mụn, khả năng dung nạp thuốc,…. Nếu bạn kiên trì, tuân thủ các chỉ định điều trị thì hiệu quả có thể đến nhanh hơn.

10.2. Có nên tự trị mụn nang tại nhà như không?

Vì mụn nang là loại mụn nặng nên nếu tự chữa tại nhà có thể tăng nguy cơ mụn diễn biến nặng hơn, viêm nhiễm hoặc lây lan khiến việc điều trị về sau khó khăn, tốn thời gian và chi phí hơn. Tốt nhất, bệnh nhân nên thăm khám cơ sở da liễu uy tín để được bác sĩ xây dựng phác đồ điều trị cá nhân phù hợp.

10.3. Có cách nào ngừa mụn nang tái phát không?

Để ngăn mụn tái phát, bạn có thể thực hiện theo các hướng dẫn sau:

• Tránh sử dụng sữa rửa mặt, tẩy da có tính tẩy mạnh, nồng độ acid cao hay đắp mặt nạ thiên nhiên thiếu kiểm chứng khoa học vì có thể làm da bị kích ứng, gây ra mẩn đỏ, gây mụn hoặc làm tình trạng mụn khó điều trị hơn.
• Ngưng sử dụng các loại mỹ phẩm trị mụn, thuốc bôi,… không rõ nguồn gốc, kem trị mụn cấp tốc thiếu cơ sở khoa học và tiềm ẩn nguy cơ tái phát mụn.
• Nếu sở hữu một làn da nhiều dầu, hỗn hợp thiên dầu…, sau trị mụn nang thành công, hãy duy trì sử dụng 1- 2 sản phẩm chăm sóc da có thành phần Salicylic Acid (BHA), Glycolic Acid (AHA), Niacinamide, Retinol,.. theo chỉ định của bác sĩ. Nhờ vậy làm sạch sâu bã nhờn trong lỗ chân lông, bong sừng nhẹ nhàng, để da thông thoáng và ngăn mụn tái phát.
• Đến Bác sĩ Da liễu ngay khi thấy mụn có dấu hiệu quay trở lại, tránh mụn nặng hơn và hình thành mụn nang.

Khi thấy có dấu hiệu mụn quay trở lại, bạn nên đến bác sĩ da liễu để có giải pháp ngăn chặn hình thành mụn nang.

Trên đây là những thông tin giúp bạn hiểu rõ hơn về tình trạng mụn nang và có biện pháp điều trị, phòng tránh tái phát hiệu quả. Ngoài ra, khi phát hiện mụn nang xuất hiện trên da, bạn hãy liên hệ với O2 SKIN để được tư vấn, thăm khám cùng bác sĩ da liễu giàu kinh nghiệm, từ đó có phương hướng điều trị hiệu quả, an toàn và tiết kiệm nhé!

Tài liệu tham khảo

1. Sách “Hiểu Mụn Để Hết Mụn” – Xuất bản bởi NXB Y học phối hợp cùng Phòng khám Da liễu O2 SKIN.
2. Cleveland Clinic. Cystic Acne. 25 08 2021. https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/21737-cystic-acne. Đã truy cập 03 04 2024.