Phác đồ điều trị mụn trứng cá Bộ Y Tế cần tuân thủ các nguyên tắc trong điều trị mụn trứng cá, áp dụng những phương pháp được bộ y tế cho phép để vừa đẩy lùi mụn hiệu quả, an toàn, vừa đảm bảo chuẩn y khoa, giúp bệnh nhân cải thiện tình trạng mụn hiệu quả. Bài viết giới thiệu đến bạn khái niệm Phác đồ điều trị mụn trứng cá Bộ Y Tế, các phương pháp trị mụn thông thường với phác đồ cho từng mức độ mụn, phác đồ điều trị mụn nội tiết được bộ y tế chấp thuận sử dụng.
Phác đồ trị mụn trứng cá bộ y tế là gì?
Phác đồ điều trị mụn trứng cá Bộ Y Tế là sơ đồ tóm tắt các thao tác vạch sẵn những bước, quy trình, sản phẩm, thuốc điều trị mụn trứng cá phân theo mức độ nhẹ, trung bình, nặng, các phương pháp thay thế trong trường bệnh nhân không đáp ứng với phương pháp điều trị thông thường. Phác đồ điều trị mụn trứng cá Bộ Y Tế được các chuyên gia, bác sĩ da liễu hàng đầu xây dựng dựa trên những tài liệu khoa học đáng tin cậy trong nước và thế giới. Các phác đồ trị mụn cá nhân hóa phải tuân theo phác đồ trị mụn trứng cá của bộ y tế, đảm bảo đúng nguyên tắc và mục đích điều trị.
Mục đích của phác đồ điều này là ngăn chặn mụn trứng cá phát triển thông qua cơ chế hình thành nó. Cụ thể là đưa hệ khuẩn chí da trở về trạng thái bình thường qua việc:
- Chống lại sự tăng sừng hóa nang lông.
- Bình thường hóa hoạt động của tuyến bã nhờn.
- Ngăn ngừa tình trạng nhiễm khuẩn, ngăn ngừa vi khuẩn C.acnes phát triển.
- Giảm viêm.
Đây chính là 4 nhiệm vụ quan trọng của các phương pháp điều trị mụn trứng cá hiện nay. Dù bạn lựa chọn phác đồ điều trị mụn trứng cá bộ y tế hay bất kỳ hiệp hội da liễu nào, thì mục tiêu nguyên tắc điều trị đều xoay xung quanh việc giải quyết 4 yếu tố này.
Phác đồ trị mụn trứng cá bộ y tế gồm những phương pháp nào?
Hầu hết bệnh nhân thất bại trong điều trị mụn vì không sử dụng phương pháp điều trị đúng hoặc tự ý ngưng điều trị khiến mụn dễ tái phát.
Điều trị mụn có 2 nhóm phương pháp chính:
- Điều trị không dùng thuốc
- Điều trị dùng thuốc.
Nghệ thuật điều trị ở chỗ biết phối hợp các biện pháp này với nhau một cách hợp lý để cho hiệu quả cao nhất và an toàn nhất.
Các phương pháp không dùng thuốc
Mụn là một căn bệnh mạn tính, khó điều trị và dễ tại phát. Vì thế, điều trị mụn cần có phương pháp rõ ràng và cần kiên trì theo chỉ định của Bác sĩ… Hãy cùng tham khảo phương pháp điều trị mụn theo phác đồ của ngành da liễu hiện nay. Tổ chức Y tế Thế giới đã thừa nhận mụn là một bệnh mạn tính chứ không đơn thuần chỉ là một vấn đề về thẩm mỹ. Cùng tham khảo một số phương pháp điều trị mụn trứng cá theo phác đồ của ngành da liễu hiện nay
Chiếu ánh sáng sinh học
Chiếu ánh sáng xanh giúp làm biến đổi porphyrin của vi khuẩn, tiêu diệt vi khuẩn P. Acnes gây mụn, với ánh sáng đỏ giúp tăng cường lưu thông máu, nuôi dưỡng da, tác động sâu hơn ở lớp bì, kích thích các sợi mô liên kết tăng sinh qua đó ngăn ngừa sẹo do mụn để lại. Tùy tình trạng mụn có thể chiếu ánh sáng xanh hoặc ánh sáng đỏ hoặc kết hợp cả 2 loại ánh sáng này để đem lại hiệu quả điều trị.
Theo đánh giá của nhiều Bác sĩ da liễu, chiếu ánh sáng xanh 5 – 7 ngày/ lần làm giảm mụn viêm, khô mụn viêm hiệu quả rõ rệt.
Thủ thuật lăn kim
Lăn kim trị mụn là phương pháp được ứng dụng trong điều trị mụn thông qua cơ chế tạo ra vết thương giả để kích thích nhân mụn trồi lên bề mặt da, tái tạo lại làn da mới. Thông thường điều trị mụn với lăn kim thường ở cấp độ nông, sử dụng bút lăn điện.
Lăn kim nông bằng máy giúp loại bỏ các tế bào sừng già, loại bỏ các nhân sừng gây bít tắc vùng phễu nang lông, tạo đường dẫn đưa các dưỡng chất vào sâu bên trong da, qua đó giúp kích thích tái tạo lớp tế bào da mới mịn mượt hơn và góp phần loại bỏ mụn cồi đầu đen và đầu trắng. Sau lăn kim ở một số bệnh nhân thường có cảm giác mụn nổi nhiều hơn, điều này không phải vì lăn kim làm nổi mụn, mà sau lăn kim, lớp sừng bong tróc, nhân mụn ở sâu dưới da sẽ trồi lên sớm, sau khi loại bỏ nhân mụn bằng phương pháp lấy nhân mụn, bạn sẽ có được làn da sạch mụn.
Giá lăn kim trị mụn hiện nay cũng tương đối cao hơn so với các phương pháp truyền thông, tuy hiện nó mang lại cải thiện sớm hơn, hiệu quả đạt được cũng cao hơn.
Chemical Peel trị mụn
Là phương pháp sử dụng các sản phẩm hóa học như Glycolic Acid, Mandelic Acid, Trichloroacetic Acid (TCA), Salicylic Acid, Retinol… để làm bong lớp tế bào chết trên da kết hợp giảm nhờn, hỗ trợ điều trị mụn và làm sáng da. Nếu chỉ bị mụn nhẹ thì có thể sử dụng phương pháp peel, không cần thuốc uống, thuốc thoa.
Phương pháp này giúp đẩy mụn ẩn dưới da trồi lên sớm, giúp (hỗ trợ) trị mụn hiệu quả.
Peel da hiện đang là phương pháp điều trị được nhiều người ưa chuộng vì tính hiệu quả cao, thời gian điều trị ngắn, giá thành rẻ và mang đến hàng loạt công dụng bên cạnh điều trị mụn trứng cá như: cải thiện lỗ chân lông to, mờ thâm mụn, sáng da, làm đều màu da, trị sạm da, trẻ hóa vô cùng hiệu quả.
Chăm sóc da y khoa
Bạn có thể thực hiện chăm sóc da tại nhà bằng các sản phẩm bôi phù hợp, có sự tham vấn từ bác sĩ điều trị. Đối với các phương pháp vật lý như lấy nhân mụn thì không được khuyến khích thực hiện tại nhà, vì nó có thể trở nên viêm nhiễm nếu không thực hiện đúng theo quy trình chuẩn y khoa. Dưới đây là 2 phương pháp chăm sóc da thông thường, thường được nhiều bác sĩ áp dụng cho bệnh nhân khi đến cơ sở điều trị
Lấy nhân mụn Y khoa
Là một phương pháp hỗ trợ rút ngắn quá trình điều trị mụn. Việc lấy nhân mụn ra khỏi da sớm giúp hạn chế viêm nhiễm, lây lan, hạn chế mụn phát triển nặng hơn nếu chăm sóc da không đúng cách. Tuy nhiên, cần đảm bảo đúng quy trình, đúng thời điểm, đúng tổn thương, bảo toàn các nguyên tắc vô trùng, vô khuẩn trong từng khâu của quá trình lấy nhân mụn.
Việc lấy nhân mụn sai cách như: lấy mụn đang viêm (có biểu hiện sưng, nóng, đỏ, đau), dùng các dụng cụ không được tiệt trùng, dùng tay hoặc khi lấy nhân mụn dùng lực mạnh sẽ làm tình trạng mụn nặng hơn và làm tăng nguy cơ bị sẹo thâm, sẹo rỗ. Chữa trị sẹo rỗ thường mất nhều thời gian, chi phí và hầu như rất khó để đạt được 100%.
Đa số bệnh nhân mụn đều thích lấy nhân mụn, tuy nhiên nên lưu ý rằng việc lấy nhân mụn không đúng cách sẽ dễ phản tác dụng, để lại sẹo xấu trên da.
Đắp mặt nạ giảm nhờn
Có nhiều loại mặt nạ dưỡng da với những chức năng khác nhau như trị mụn, giảm nhờn, giảm sưng, giữ ẩm và làm dịu da, sáng da… Ngoài ra còn có tác dụng “thư giãn” cho da mặt sau những tác động thường xuyên của khói bụi, ô nhiễm, bã nhờn, vi khuẩn bám dính. Người có cơ địa da nhờn nên sử dụng mặt nạ giảm nhờn, hút nhờn trong và sau điều trị.
Ngoài ra, có thể kết hợp các loại mặt nạ có nguồn gốc thiên nhiên như mặt nạ mật ong – bột yến mạch, nha đam – sữa chưa, tinh bột nghệ- lòng trắng trứng gà, bột trà xanh – sữa tươi…vv để tăng hiệu quả điều trị
Phương pháp điều trị mụn sử dụng thuốc dựa trên Phác đồ trị mụn trứng cá bộ y tế
Đa số bệnh nhân bị mụn thường có tâm lý không muốn uống thuốc khi tham gia điều trị tại các phòng khám da liễu, bệnh viện da liễu. Lý do thường gặp là vì cảm thấy nóng trong người, khô môi, khô da (khi thuốc uống kiểm soát nhờn), quá lo lắng khi nghe người khác chia sẻ về các tác dụng phụ của thuốc mà không trao đổi với Bác sĩ trị mụn… Tuy nhiên, thuốc uống thường có vai trò điều trị mụn cao hơn, nhất là đối với tình trạng mụn từ mức trung bình trở lên.
Về mặt y học, các loại thuốc dùng cho bệnh lí mụn phải tùy theo từng bệnh nhân cụ thể (tình trạng da, các bệnh lý của từng người, lịch sử điều trị…). Điều trị bệnh là điều trị cá thể bệnh. Không ai giống ai, không thể dùng thuốc của người này để điều trị cho người khác. Theo phác đồ của ngành Da liễu hiện nay, điều trị mụn phải tuân theo 2 nguyên tắc cơ bản: điều trị theo cơ chế gây ra mụn (nguyên nhân gây mụn) và điều trị theo mức độ nặng nhẹ của bệnh.
Mức độ mụn nhẹ
Đối với tình trạng mụn nhẹ, chỉ có tổn thương mụn cồi đóng (mụn đầu trắng) hay cồi mở (mụn đầu đen) thì không cần uống thuốc. Chỉ cần thuốc bôi có thành phần tiêu cồi mụn thuộc nhóm Retinoid, kết hợp chăm sóc da lấy nhân mụn chủ động. Muốn dự phòng thì dùng thêm sữa rửa mặt có khả năng kiểm soát nhờn và vi khuẩn hàng ngày (2 lần/ ngày). Tốt nhất là các bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ da liễu và nên chọn sữa rửa mặt y khoa do các hãng dược – mỹ phẩm có tên tuổi sản xuất.
Mức độ mụn trung bình
Tình trạng mụn có tổn thương viêm, có mủ kết hợp một vài mụn không viêm, bạn có thể cân nhắc lựa chọn kháng sinh phù hợp trên vi khuẩn P.acnes. Đây là một loại trực khuẩn kị khí, gram dương, tham gia gây phản ứng viêm tạo ra mụn sưng đỏ, mụn mủ. Trường hợp này thì buộc phải dùng thuốc kháng sinh phù hợp thì mới đem lại hiệu quả khống chế được loại vi khuẩn này.
Các nhóm kháng sinh thường dùng là nhóm Cyclin, nhóm Lincosamid. Đây là các kháng sinh tương đối đặc thù đối với vi khuẩn gây bệnh trên da, được cho phép dùng lâu dài từ 3 – 6 tháng liên tục. Hiệu quả kháng sinh được đánh giá sau 8 tuần dùng thuốc. Sau 8 tuần điều trị, tùy tiến triển và phản ứng với thuốc mà bác sĩ sẽ cân nhắc tiếp tục hoặc thay đổi loại kháng sinh cho bệnh nhân.
Trong thời gian điều trị bằng thuốc uống, đặc biệt là kháng sinh, bệnh nhân cần tuân thủ theo chỉ định của Bác sĩ, không uống thuốc ngắt quãng, tự ý ngưng thuốc sẽ dễ bị kháng kháng sinh, khiến việc điều trị mụn trở nên phức tạp và mất nhiều thời gian, chi phí hơn.
Các kháng sinh này ít có tác dụng phụ nghiêm trọng, chủ yếu gặp là buồn nôn, tiêu chảy, gây nhạy cảm ánh sáng nên da dễ bắt nắng. Các tác dụng phụ sẽ hết sau khi ngừng thuốc. Thuốc không ảnh hưởng đến chức năng của cơ quan sinh sản.
Mức độ mụn nặng
Với loại mụn này, cơ chế phức tạp, có tính chất gây viêm mạnh mẽ như các dạng mụn bọc nặng, cục, nang cần sử dụng các thuốc thuộc nhóm Retinoid dạng uống như: Isotretinoin.
Về bản chất hóa dược: đây chỉ là các dẫn xuất của vitamin A. Thuốc Isotretinoin có tác dụng trên cả 4 cơ chế gây mụn: giảm tiết nhờn, tiêu nhân mụn, giảm viêm, diệt vi khuẩn. Do đó được chỉ định trên nhóm bệnh nhân bị mụn nặng, hay tái phát, điều trị nhiều lần không đỡ …
Tuy nhiên, các nghiên cứu cho thấy rằng, thuốc có ảnh hưởng rõ ràng đối với người đang mang thai, gây dị tật cho thai nhi. Do đó khi sử dụng thuốc này, người bệnh bắt buộc phải tuân thủ sự chỉ dẫn chặt chẽ của bác sĩ da liễu. Không nên tự uống, tự uống thêm hay tự ngưng.
Khi bắt đầu uống thuốc, phải chắc chắn không đang mang thai, trong quá trình uống thuốc không mang thai, và chỉ mang thai sau khi đã ngừng thuốc 6 tháng.
Có bệnh nhân hỏi: Sau khi ngừng thuốc thì có ảnh hưởng gì đến việc mang thai?
Câu trả lời là: Thời gian 6 tháng là đủ để thuốc đã được đào thải hoàn toàn ra khỏi cơ thể, do đó sau thời gian này, việc mang thai là an toàn tuyệt đối. Thuốc không để lại bất cứ tác dụng phụ nào về sau. Để có kết quả trị mụn cao nhất và an toàn nhất, bệnh nhân cần phải phối hợp chặt chẽ với bác sĩ để nhận được sự tư vấn chi tiết kĩ càng về tác dụng, tác dụng phụ, thời gian điều trị của mỗi loại thuốc.
Phương pháp trị mụn kết hợp dựa trên Phác đồ trị mụn trứng cá bộ y tế tại O2 SKIN
Chính vì sự đa dạng trong nguyên nhân gây mụn và biểu hiện trên nhiều hình thái khác nhau nên không thể sử dụng duy nhất một phương pháp cho tất cả các tình trạng mụn. Vì thế, các bác sĩ da liễu tại O2 SKIN đã nghiên cứu và xây dựng phác đồ điều trị mụn cho từng cá nhân thông qua việc kết hợp “trong uống, ngoài bôi” đối với các trường hợp mụn nặng và sử dụng biện pháp kỹ thuật cao khi cần thiết.
Dưới đây là bảng giá dịch vụ điều trị mụn tại O2 SKIN mà bạn có thể tham khảo.
Tuy nhiên, các bác sĩ cũng nhấn mạnh rằng việc sử dụng các phương pháp điều trị phù hợp là một điều quan trọng nhưng ý thức chăm sóc da mụn tại nhà cũng quan trọng không kém. Vì thế, cần áp dụng các bước dưỡng da ban đêm cũng như ban ngày hợp lý để rút ngắn thời gian điều trị và cho kết quả cao nhất.
Việc điều trị mụn không thể thành công nếu bệnh nhân không tuân thủ phác đồ của Bác sĩ điều trị và không phản hồi với bác sĩ về hiệu quả, tác dụng phụ cũng như những mong muốn hay lo lắng của mình.
(*) Hiệu quả điều trị có thể khác nhau tùy thuộc vào cơ địa của mỗi người, nếu bạn có cơ địa tốt hiệu quả điều trị sẽ đạt cao hơn.
