Mụn trứng cá do nội tiết tố là khi mụn hình thành ở tuổi trưởng thành, có thể từ mụn đầu đen và mụn đầu trắng đến u nang gây đau đớn. Vì vậy, việc nhận diện đúng, tìm hiểu nguyên nhân và cách điều trị phù hợp là vô cùng quan trọng. Ngay sau đây, hãy cùng O2 SKIN tìm hiểu kỹ hơn về mụn do nội tiết tố và cách điều trị hiệu quả, an toàn nhé!
1. Mụn nội tiết là gì?
Mụn nội tiết tố là tình trạng mụn trứng cá do sự mất cân bằng nội tiết tố trong cơ thể, chủ yếu là sự dao động của hormone androgen. Mụn nội tiết thường gặp ở độ tuổi dậy thì, trong chu kỳ kinh nguyệt, phụ nữ trước và sau sinh hoặc giai đoạn tiền mãn kinh – mãn kinh.
Hình ảnh mụn nội tiết xuất hiện ở cằm và 2 bên má.
2. Dấu hiệu nhận biết mụn nội tiết tố
Mụn trứng cá do nội tiết thường biểu hiện bằng những nốt mụn nhọt, u nang, nốt sần,…. Mụn thường xuất hiện nhiều trên mặt, nhưng cũng có thể xuất hiện ở những vị trí như cổ, lưng, vai, ngực,…
3. Nguyên nhân hình thành mụn nội tiết
Các hormone liên quan đến mụn trứng cá bao gồm: androgen, estrogen, progesterone, insulin và yếu tố tăng trưởng giống insulin-1 (IGF-1), CRH, hormone vỏ thượng thận (ACTH), melanocortin, glucocorticoid và hormone tăng trưởng (GH). Trong đó, nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng, Androgens là hormone có ảnh hưởng lớn đến việc điều chỉnh quá trình sản xuất bã nhờn.
Sau đây là các nguyên nhân có thể thể làm thay đổi hormone và gây mụn:
- Thay đổi nội tiết tố ở nữ giới: Phụ nữ trước kỳ kinh nguyệt, mang thai khiến hormone progesteron tăng cao, giai đoạn mãn kinh gây suy giảm estrogen, làm tăng hoạt động của androgen, gây ra mụn.
- Điều trị testosterone ở nam giới: Nam giới sử dụng hormone này có thể ảnh hưởng đến sự sản xuất và điều hòa các hormone khác trong cơ thể, làm tăng sản xuất bã nhờn và gây mụn.
- Tình trạng bệnh lý dư thừa androgen: Liên quan đến các bệnh lý như hội chứng buồng trứng đa nang, tăng sản tuyến thượng thận bẩm sinh, hoặc khối u tuyến thượng thận/buồng trứng.
- Tác dụng phụ của thuốc: Một số loại thuốc, bao gồm steroid, thuốc tránh thai chứa progestin, thuốc chống trầm cảm,… có thể ảnh hưởng đến nội tiết tố và gây ra mụn.
- Căng thẳng, thiếu ngủ, sinh hoạt không điều độ: Những yếu tố này làm rối loạn nội tiết tố, suy giảm hệ miễn dịch, khiến da dễ bị tổn thương và nổi mụn.
Thức khuya và ăn đồ ăn nhanh, cay nóng nhiều làm rối loạn nội tiết tố, tăng tiết dầu, tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển gây mụn.
4. Ai thường bị mụn nội tiết?
Mụn do nội tiết tố có thể xảy ra ở cả nam và nữ, trong đó phổ biến hơn ở phụ nữ. Nhiều nghiên cứu cho thấy có đến khoảng 50% phụ nữ trên 20 tuổi bị mụn nội tiết, 35% ở những năm 30 tuổi, 26% trong giai đoạn 40 tuổi và sau 50 tuổi thì vẫn có đến 15%. Ở nam giới, tỷ lệ bị mụn nội tiết tố thường thấp hơn so với nữ giới, xấp xỉ 10%.
5. Mụn nội tiết ảnh hưởng nghiêm trọng như thế nào?
Nếu không được điều trị đúng cách, mụn do nội tiết tố có thể gây ra ảnh hưởng nghiêm trọng đến cả sức khỏe làn da lẫn tinh thần của người bệnh.
Về mặt thể chất, sự thay đổi nội tiết tố gây mụn và có thể dẫn đến các tổn thương da nghiêm trọng. Ban đầu, mụn xuất hiện dưới dạng các nốt sưng đỏ, viêm và đau. Nếu không được kiểm soát, tình trạng viêm nhiễm có thể lan rộng và gây tổn thương sâu hơn cho da, dẫn đến hình thành sẹo vĩnh viễn, đặc biệt là với các loại mụn nặng như mụn bọc, mụn nang.
Không chỉ gây ảnh hưởng về mặt thẩm mỹ, mụn nội tiết tố còn tác động tiêu cực đến tâm lý như cảm thấy tự ti, xấu hổ, ngại giao tiếp, ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày. Trong một số trường hợp, mụn kéo dài dai dẳng có thể dẫn đến trầm cảm, lo âu và các vấn đề tâm lý khác.
Mụn khiến người bệnh mất tự tin, ngại giao tiếp và dẫn đến tâm lý xấu hổ, mặc cảm.
6. Mụn do nội tiết tố thường kéo dài bao lâu? Mụn nội tiết có tự hết không?
Thời gian kéo dài của mụn do nội tiết phụ thuộc vào nhiều yếu tố như cơ địa, mức độ mất cân bằng nội tiết tố, phương pháp điều trị và cách chăm sóc da của mỗi người. Thông thường, mụn nội tiết tố có thể kéo dài từ vài ngày đến vài tuần hoặc vài tháng, năm.
Trong một số trường hợp nhẹ, mụn có thể giảm dần khi nội tiết tố cân bằng trở lại (ví dụ như sau khi kết thúc chu kỳ kinh nguyệt), nhưng việc điều trị vẫn đóng vai trò quan trọng để ngăn ngừa mụn tái phát và các biến chứng như sẹo, thâm. Chính vì vậy, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ da liễu để được tư vấn và điều trị hiệu quả, ngăn ngừa các biến chứng.
7. Cách giảm mụn nội tiết tại nhà
Dưới đây là một số cách giảm mụn do nội tiết tố tại nhà dễ thực hiện:
- Dùng dầu cây trà: Dầu cây trà (tea tree oil) là một loại tinh dầu có đặc tính kháng khuẩn và kháng viêm, giúp giảm sưng, viêm và ức chế sự phát triển của vi khuẩn gây mụn. Bạn có thể sử dụng dầu cây trà nguyên chất hoặc pha loãng với nước hoặc dầu dừa rồi thoa lên vùng da bị mụn. Lưu ý nên bôi thử trên một vùng da nhỏ dưới cổ trước khi sử dụng toàn mặt để tránh bị dị ứng với dầu cây trà.
- Uống trà xanh: Trà xanh chứa nhiều chất chống oxy hóa và có khả năng kháng viêm, giúp làm dịu da và giảm mụn. Do đó, uống trà xanh thường xuyên không chỉ tốt cho sức khỏe mà còn giúp cải thiện tình trạng mụn nội tiết tố. Bạn cũng có thể sử dụng nước trà xanh để rửa mặt hoặc đắp mặt nạ trà xanh để tăng cường hiệu quả trị mụn.
Trà xanh với đặc tính kháng viêm và chống oxy hóa, giúp làm dịu da, giảm viêm và ngăn ngừa mụn hiệu quả.
- Điều chỉnh chế độ ăn uống khoa học hơn: Chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát mụn, bạn cần hạn chế tiêu thụ thực phẩm nhiều dầu mỡ, đường, đồ ăn chế biến sẵn và cay nóng. Thay vào đó, bạn hãy tăng cường bổ sung rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt và các loại thực phẩm giàu omega-3. Đồng thời uống đủ nước mỗi ngày để duy trì làn da khỏe mạnh và giảm mụn.
8. Những cách điều trị mụn nội tiết
Bên cạnh cách giảm mụn nội tiết tại nhà, bạn có thể tham khảo các phương pháp trị mụn khoa học hiệu quả và an toàn dưới đây:
8.1 Sử dụng thuốc uống, thuốc bôi
Một số loại thuốc uống có thể được bác sĩ kê đơn trong quá trình điều trị mụn như:
- Thuốc uống tránh thai: Một số loại thuốc tránh thai kết hợp chứa estrogen và progestin thế hệ mới (như drospirenone, chlormadinone) có tác dụng kháng androgen, giúp điều hòa nội tiết tố, từ đó giảm mụn viêm ở phụ nữ. Cơ chế hoạt động của thuốc là ức chế sự sản sinh androgen, giảm hoạt động của tuyến bã nhờn và giảm viêm. Tuy nhiên, cần lưu ý thuốc tránh thai không dùng cho phụ nữ mang thai, cho con bú, có tiền sử đông máu, huyết khối, cao huyết áp, ung thư vú hoặc hút thuốc lá.
- Thuốc kháng androgen – Spironolactone: Spironolactone hoạt động bằng cách ngăn chặn tác động của androgen lên nang lông và tuyến bã nhờn, từ đó giảm sản xuất bã nhờn và giảm viêm. Tuy nhiên cần thận trọng khi sử dụng cho nam giới vì có thể gây ra một số tác dụng phụ như nữ hóa tuyến vú.
- Retinoids: Đây là nhóm thuốc có nguồn gốc từ vitamin A, có tác dụng điều chỉnh sự phát triển của tế bào da, kiểm soát sản xuất bã nhờn và ngăn ngừa tắc nghẽn lỗ chân lông. Retinoids dạng uống (Isotretinoin) được chỉ định cho trường hợp mụn nặng hoặc mụn không đáp ứng với các phương pháp điều trị khác. Isotretinoin là một loại thuốc mạnh, có thể gây ra nhiều tác dụng phụ, do đó cần sử dụng theo chỉ định và giám sát chặt chẽ của bác sĩ da liễu.
Với thuốc bôi, thường áp dụng cho mụn nội tiết nhẹ (dạng comedone) bao gồm retinoids là lựa chọn hàng đầu, Benzoyl Peroxide là lựa chọn thứ hai (Theo hướng dẫn điều trị mụn Châu Âu).
Trường hợp mụn nội tiết nặng, bác sĩ có thể kê đơn thuốc uống kết hợp cùng các phương pháp khác để đạt hiệu quả điều trị tốt hơn.
8.2 Các phương pháp trị mụn hiện đại
Hiện nay, có các phương pháp trị mụn tiên tiến được ứng dụng rộng rãi như:
- Lấy nhân mụn: Đây là phương pháp loại bỏ nhân mụn ra khỏi nang lông. Việc lấy nhân mụn cần được thực hiện bởi các điều dưỡng hoặc bác sĩ da liễu có kinh nghiệm, sử dụng dụng cụ y tế chuyên dụng và đảm bảo vệ sinh để tránh gây tổn thương da, viêm nhiễm và sẹo. Lấy nhân mụn giúp làm sạch lỗ chân lông, giảm viêm và ngăn ngừa mụn tái phát.
- Lăn kim trị mụn: Lăn kim là phương pháp sử dụng thiết bị có đầu kim siêu nhỏ để tạo ra những tổn thương vi điểm trên da. Quá trình này kích thích cơ chế tự làm lành của da, tăng sinh collagen và elastin, giúp cải thiện kết cấu da, làm mờ sẹo mụn và thu nhỏ lỗ chân lông. Lăn kim cũng giúp tăng cường khả năng hấp thụ các sản phẩm điều trị mụn, nâng cao hiệu quả trị mụn.
- Peel hóa học: Peel da hóa học sử dụng các dung dịch hóa học để loại bỏ lớp tế bào chết trên bề mặt da, kích thích tái tạo da mới, giúp da sáng mịn, đều màu và giảm mụn. Peel da hóa học có thể được sử dụng để điều trị mụn trứng cá từ nhẹ – trung bình.
- Liệu pháp ánh sáng: Liệu pháp ánh sáng sử dụng các loại ánh sáng (như ánh sáng xanh, ánh sáng đỏ) để tiêu diệt vi khuẩn gây mụn, giảm viêm và điều tiết hoạt động của tuyến bã nhờn.
- IPL: Phương pháp có hiệu quả tốt trong việc điều trị mụn nội tiết thông qua khả năng ức chế phản ứng viêm tại nang lông và giảm tiết dầu nhờn trên bề mặt da.
Liệu pháp ánh sáng sử dụng ánh sáng để tiêu diệt vi khuẩn, giảm viêm, điều tiết bã nhờn và thúc đẩy làm lành da, từ đó hỗ trợ điều trị mụn hiệu quả.
9. Trị mụn nội tiết ở đâu tốt?
Mụn do nội tiết được đánh giá là tình trạng mụn dai dẳng, có thể tái đi tái lại nhiều lần nếu không được điều trị đúng cách tại các cơ sở da liễu uy tín. O2 SKIN tự hào là phòng khám chuyên điều trị mụn chuẩn y khoa, đã điều trị thành công cho hơn 489.000 khách hàng, trong đó có các tình trạng mụn do nội tiết nặng như mụn viêm, mụn nang,…. Để đạt được những kết quả điều trị trên, O2 SKIN mang đến dịch vụ trị mụn với các ưu điểm vượt trội:
- Đội ngũ bác sĩ da liễu giàu kinh nghiệm sẽ trực tiếp khám da và chỉ ra nguyên nhân ‘gốc rễ’ gây nên mụn nội tiết, sau đó thiết lập phác đồ điều trị cá nhân hóa.
- O2 SKIN ứng dụng đa dạng các phương pháp trị mụn hiện đại như Chiếu ánh sáng, IPL, Peel da, Lăn kim, Laser,… nhằm nâng cao hiệu quả và rút ngắn thời gian điều trị.
- Các điều dưỡng tay nghề thuần thục, thực hiện các phương pháp đúng kỹ thuật, lấy nhân mụn bằng tăm bông nhẹ nhàng, tránh gây tổn thương da.
- Không chỉ điều trị tại phòng khám, bác sĩ còn tận tâm hướng dẫn bạn cách chăm sóc da và sinh hoạt điều độ để duy trì kết quả, ngăn ngừa tái phát lâu dài.
- Phòng khám công khai bảng giá trong quá trình tư vấn, đặc biệt các bạn học sinh – sinh viên sẽ nhận được ưu đãi ‘hời’. Khách hàng cũng không cần lo lắng về chi phí bởi O2 SKIN cam kết tư vấn trung thực, không chèo kéo và có thể thanh toán cho từng lần điều trị.
Phương pháp Laser tại O2 SKIN có khả năng tiêu diệt vi khuẩn, giảm viêm, kiểm soát dầu thừa, thúc đẩy tái tạo da và se khít lỗ chân lông.
Trong hành trình hơn 9 năm đồng hành và trị mụn chuẩn Y khoa, O2 SKIN đã nhận được nhiều nhận xét tích cực từ khách hàng. Như cậu bạn Nguyễn Vỹ Khang (sinh viên, Đồng Nai) bị mụn viêm 2 bên má và cạnh hàm dai dẳng 5 năm qua. Mụn không chỉ gây ngứa rát, đau mỗi khi rửa mặt mà còn làm Khang thu mình, ngại giao tiếp với bạn bè.
Nhưng với sự tin tưởng đồng hành cùng O2 SKIN, sau khi biết rõ ‘gốc rễ’ gây mụn là do nội tiết tố thay đổi và kiên trì tuân thủ chỉ định bác sĩ, làn da của Khang đã có sự thay đổi bất ngờ, mụn viêm thuyên giảm, vết thâm mờ dần.
Hãy cùng lắng nghe thêm bác sĩ O2 SKIN đã dùng giải pháp nào để giúp Khang trị mụn thành công nhé:
Hay một trường hợp khác là cô bạn Bảo Trâm (sinh viên, Cần Thơ) cũng từng bị ám ảnh và tự ti rất nhiều vì mụn nội tiết “đeo bám” với mụn viêm, mụn bọc, mụn ẩn . Tuy nhiên, sự kiên trì với liệu trình điều trị gồm thuốc uống, thuốc bôi và kết hợp các phương pháp như đắp mặt nạ, chiếu ánh sáng từ bác sĩ O2 SKIN, ước mơ có làn da sạch mụn của cô bạn đã trở thành hiện thực. Ngắm nhìn mình trong gương, Trâm cảm thấy vô cùng hạnh phúc, bởi là con gái ai chẳng muốn có làn da mịn màng, sạch mụn. Cùng xem hành trình trị mụn thành công của Bảo Trâm ngay nào!
10. Làm thế nào để giảm nguy cơ bị mụn trứng cá do nội tiết tố?
Để ngăn ngừa mụn nội tiết, bạn có thể tham khảo các bí quyết sau:
- Làm sạch da nhẹ nhàng: Rửa mặt tối đa 2 lần/ngày bằng sữa rửa mặt dịu nhẹ, đặc biệt là sau khi đổ mồ hôi. Tránh chà xát mạnh hoặc sử dụng nước quá nóng vì có thể gây kích ứng da.
- Tránh tác động mạnh lên da: Không nên tự ý nặn mụn để tránh viêm nhiễm, tổn thương da và hình thành sẹo.
- Lựa chọn mỹ phẩm phù hợp: Sử dụng mỹ phẩm không gây mụn (non-comedogenic) và tẩy trang kỹ lưỡng sau khi trang điểm.
- Bảo vệ da khỏi tác nhân gây hại: Hạn chế tiếp xúc với môi trường ô nhiễm, độ ẩm cao và ánh nắng mặt trời, luôn sử dụng kem chống nắng phổ rộng có SPF 30 trở lên.
- Vệ sinh vật dụng sạch sẽ: Giữ vệ sinh các vật dụng tiếp xúc với da mặt như khăn mặt, chăn gối, điện thoại,…
- Dưỡng ẩm đầy đủ: Sử dụng kem dưỡng ẩm phù hợp với loại da để duy trì độ ẩm cho da.
- Hạn chế chạm tay lên mặt: Tay chứa nhiều vi khuẩn có thể gây mụn.
- Sinh hoạt lành mạnh: Ngủ đủ giấc (7 – 8 tiếng mỗi ngày), hạn chế thức khuya, căng thẳng và stress.
- Chế độ ăn uống khoa học: Bổ sung nhiều rau xanh, trái cây, thực phẩm giàu kẽm, vitamin C, B, E. Đồng thời, hạn chế sữa và chế phẩm từ sữa bò, thực phẩm có chỉ số đường cao, thực phẩm đóng gói,….
11. Câu hỏi thường gặp
11.1 Mụn nội tiết sẽ hết sau bao lâu sau khi điều trị?
Thông thường, bạn có thể mất từ 4 đến 6 tuần để thấy được sự cải thiện rõ rệt trên da sau khi bắt đầu điều trị. Tuy nhiên, đây chỉ là khoảng thời gian trung bình, một số trường hợp có thể cần nhiều thời gian hơn để đạt được kết quả mong muốn. Điều quan trọng là bạn cần kiên trì và tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ, kết hợp với chế độ chăm sóc da phù hợp và lối sống lành mạnh.
11.2 Chế độ ăn ảnh hưởng đến mụn nội tiết như thế nào?
Thực phẩm có chỉ số đường huyết (GI) cao như bánh mì trắng, gạo trắng, đồ ngọt, nước ngọt,… có thể làm tăng lượng đường trong máu, kích thích sản xuất insulin và làm tăng hoạt động của tuyến bã nhờn, từ đó gây ra mụn. Ngoài ra, một số nghiên cứu cho thấy sữa và các chế phẩm từ sữa cũng có thể làm tăng nguy cơ nổi mụn ở một số người. Ngược lại, chế độ ăn giàu rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt và các loại thực phẩm giàu omega-3,… giúp cung cấp các dưỡng chất cần thiết cho da, kháng viêm và hỗ trợ điều trị mụn.
