Mụn trứng cá là một bệnh lý thường gặp ở nhiều lứa tuổi, đặc biệt là mụn trứng cá ở lứa tuổi dậy thì rất được quan tâm bởi làm mất đi sự tự tin về bản thân trong cuộc sống cũng như công việc hằng ngày, thậm chí nó có thể trở thành nỗi ám ảnh, nguyên nhân trầm cảm của nhiều người. Việc trang bị những kiến thức cơ bản về mụn giúp ích rất nhiều cho các bạn trẻ cũng như các bậc phụ huynh quan tâm về bệnh lý mụn. Hãy để các Bác sĩ O2 SKIN giúp bạn tìm hiểu một cách tổng quan, đầy đủ và dễ hiểu nhất về mụn, nguyên nhân gây mụn trứng cá và phương pháp điều trị cho các tình trạng mun trứng cá nhẹ đến nặng một cách chuẩn y khoa nhất nhé!

Mụn trứng cá là gì? #

Mụn trứng cá là một bệnh lý rối loạn da phổ biến, đặc trưng bởi sự phát triển mãn tính hoặc tái phát của các nốt sẩn, mụn mủ hoặc nốt trên mặt, cổ, thân mình hoặc đôi khi là cánh tay. Cơ chế bệnh sinh của mụn liên quan đến sự tương tác của nhiều yếu tố dẫn đến sự hình thành các nhân mụn và tiếp nối theo là sự phát triển của viêm.

Mụn trứng cá tuổi dậy thì – thanh thiếu niên rất phổ biến(ước tính từ 35%-90%), tuy nhiên không chỉ giới hạn ở độ tuổi này mà có thể ở mọi lứa tuổi. Tỷ lệ mắc mụn trứng cá tuổi dậy thì ở nữ cao hơn ở nam giới, nhưng ở người trưởng thành tỷ lệ này cao hơn ở nữ.

Mụn trứng cá tuổi dậy thì gây nên các mức độ nghiêm trọng khác nhau, từ những tổn thương mụn trứng cá nhẹ, đến các biểu hiện biến dạng viêm nhiễm cao, hay cuối cùng là biến chứng như: tăng sắc tố da, sẹo và các tác động tiêu cực về mặt tâm lí.

Mụn trứng cá biểu hiện dấu hiệu như thế nào? #

Mụn trứng cá thường nổi ở những vị trí nào?

Sự phân bố điển hình của mụn thường tương quan với các vùng trên cơ thể có các tuyến bã nhờn lớn, đáp ứng nội tiết tố, bao gồm:  mặt, cổ, ngực, lưng trên và cánh tay.

Các loại tổn thương mụn thường gặp:

Trên một vùng có thể có một hoặc nhiều loại tổn thương mụn cùng hoạt động. Tổn thương mụn trứng cá thường được chia thành 2 loại cơ bản: Tổn thương không viêm và tổn thương viêm.

Tổn thương không viêm

Bao gồm 2 loại cơ bản:

• Mụn đầu trắng: những tổn thương đốm trắng hay xám trên bề mặt da. Hay còn gọi là ‘nhân mụn đóng’ vì các tế bào da ngăn chặn hoàn toàn lỗ chân lông.

         Bạn có thể tham khảo thêm Cách trị mụn đầu trắng.

• Mụn đầu đen: những tổn thương đốm nâu hay đen trên bề mặt da. Hay còn gọi là ‘nhân mụn mở’ vì các tế bào da chỉ chặn một phần lỗ chân lông nên phần nhân mụn chứa các tế bào chết tiếp xúc với oxy không khí làm cho đầu mụn có màu đen hoặc nâu đặc trưng. 

Tổn thương viêm

Các tổn thương mụn viêm có thể tồn tại ở cả 3 dạng sau:

• Sẩn đỏ (Papules) và Mụn mủ (Pustules): là những tổn thương viêm ban đầu thường < 5mm, trong đó mụn mủ thường có nhân màu trắng hoặc vàng, là kết quả của sự tích tụ các tế bào bạch cầu bên trong lỗ chân lông, ta hay gọi là mủ.
• Mụn bọc Nodules (nặng): những tổn thương xơ lớn (đường kính trên 5mm) không chứa nhân màu trắng hoặc vàng, và có màu đỏ, sưng và thường đau. Lỗ chân lông bị tắc hoàn toàn phá vỡ sâu trong da dẫn đến phản ứng viêm nghiêm trọng thường gây tổn thương mô nghiêm trọng thường dẫn đến sẹo.
• Mụn nang Cysts (nặng): tổn thương sâu vào da gần tương tự như mụn bọc nhưng chúng không bị xơ và bên trong chứa đầy chất lỏng hoặc mủ.

Ngoài ra, việc tự xử lý mụn trứng cá không đúng cách có thể để lại các di chứng như loạn sắc tố da hoặc sẹo. Đây cũng là những tổn thương hay gặp.

Một số biến thể của mụn trứng cá có thể gặp #

Bên cạnh việc nổi mụn trứng cá tuổi dậy thì, có rất nhiều biến thể của mụn mà bạn có thể gặp phải, không phân biệt độ tuổi, giới tính.

Mụn conglobata

Mụn trứng cá conglobata là một dạng nặng của mụn trứng cá dạng nốt thường xảy ra ở nam giới trẻ tuổi. Da có xu hướng nổi rõ nhất ở lưng, ngực và mông nhưng cũng có thể xuất hiện trên mặt hoặc các vị trí khác. Tổn thương lớn, chảy dịch, sẹo nghiêm trọng có thể xảy ra.

Mụn Excoriée

Thường xuất hiện với các nốt mụn trứng cá tương đối nhẹ hoặc các sẩn viêm nhiễm và nổi lên một cách mãn tính và ám ảnh, dẫn đến ăn mòn và để lại sẹo. Tình trạng này thường xuyên, nhưng không phải luôn luôn, gặp ở phụ nữ trẻ. Rối loạn tâm thần cơ bản có thể liên quan và việc điều trị có thể bao gồm thuốc chống trầm cảm và liệu pháp tâm lý.

Mụn trẻ sơ sinh 

Thường bắt đầu từ ba đến sáu tháng tuổi và là kết quả của việc tăng nồng độ nội tiết tố androgen do tuyến thượng thận chưa trưởng thành ở trẻ em gái và tuyến thượng thận và tinh hoàn chưa trưởng thành ở trẻ em trai. Nồng độ androgen giảm ở độ tuổi từ một đến hai và đi kèm với sự cải thiện của mụn trứng cá.

Các biểu hiện của biến chứng nặng:

Ngoài ra có thể gặp một số biểu hiện do các biến chứng nặng của mụn trứng cá như :

• Rối loạn chức năng tâm lý xã hội.
• Viêm nang lông do vi khuẩn gram âm. 
• Mụn trứng cá fulminans: một rối loạn da cấp tính, nặng, có thể khởi phát khi dùng thuốc isotretinoin hay tự phát, có thể kèm các triệu chứng toàn thân.
• Phù nề da mặt: Phù mặt rắn (bệnh Morbihan) là một biến chứng hiếm gặp của mụn trứng cá biểu hiện dưới dạng phù nề mô mềm ở mặt và ban đỏ. Tình trạng này có thể tái phát và suy giảm ở mức độ nghiêm trọng nhưng thường không tự khỏi mà không cần điều trị.

Mụn trứng cá hình thành như thế nào? #

Sự phát triển từ tổn thương ban đầu

Các vi nhân mụn hay còn gọi “microcomedones” (là một nút nhỏ, tăng sừng bao gồm các tế bào giác mạc- các tế bào sừng đã chết biệt hoá cuối cùng), được coi là tiền thân của các tổn thương lâm sàng của mụn trứng cá, bao gồm các mụn đóng, mụn hở, mụn viêm, mụn mủ và nốt sần. Quá trình mà microcomedones phát triển và tiến triển thành các tổn thương mụn khác vẫn chưa được làm sáng tỏ nhưng có thể liên quan đến sự tương tác của 4 yếu tố chính như sau:

• Tăng sừng hóa nang
• Tăng sản xuất bã nhờn bởi các tuyến bã nhờn
• Cutibacterium acnes (C. acnes , trước đây là Propionibacterium acnes ), một loài bạch hầu kỵ khí là một thành phần bình thường của hệ thực vật da
• Viêm

Quá trình hình thành mụn trứng cá

Trình tự thời gian của các sự kiện dẫn đến hình thành các tổn thương do mụn trứng cá vẫn chưa được biết rõ. Tuy nhiên có thể xem xét cơ bản tiến trình như sau:

• Sự tích tụ của bã nhờn và chất sừng chuyển đổi một microcomedo thành một mụn đóng kín – nhân mụn đóng (mụn ẩn dưới da)
• Các lỗ nang được mở ra với sự căng thẳng tiếp tục, tạo thành một lỗ chân lông mở. Các tế bào sừng dày đặc, lipid bị oxy hóa và melanin góp phần tạo nên màu sẫm của mụn trứng cá nhân mụn mở.
• Các phản ứng miễn dịch đối với C. acnes góp phần vào sự phát triển của các sẩn viêm và mụn mủ. Sự vỡ nang sẽ giải phóng vi khuẩn, lipid tiền viêm và chất sừng vào lớp hạ bì xung quanh, dẫn đến tình trạng viêm trầm trọng hơn và / hoặc hình thành nốt.

Nguyên nhân gây mụn trứng cá #

Có rất nhiều nguyên nhân gây ra mụn trứng cá hoặc một số yếu tố nguy cơ có thể góp phần gây ra hoặc làm trầm trọng thêm tình trạng mụn trứng cá, bao gồm:

Nguyên nhân gây mụn trứng cá do thay đổi nội tiết tố 

Sự thay đổi nội tiết tố trong thời kỳ thanh thiếu niên là nguyên nhân gây ra mụn trứng cá, bởi nó làm cho các tuyến bã nhờn mở rộng và sản xuất bã nhờn tăng lên. Ở hầu hết những người bị mụn trứng cá, nồng độ hormone vẫn bình thường, nhưng các tuyến bã nhờn rất nhạy cảm với hormone. Một trường hợp ít gặp hơn, mức độ hormone ở phụ nữ bị ảnh hưởng bởi một bệnh lý tiềm ẩn được gọi là hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS)

Nguyên nhân gây mụn trứng cá do các yếu tố bên ngoài

Mỹ phẩm gốc dầu có thể góp phần vào sự phát triển của mụn trứng cá. Dầu và mỡ trong các sản phẩm dành cho tóc cũng có thể làm trầm trọng thêm các tổn thương trên da. Các sản phẩm gốc nước hoặc “không gây dị ứng” ít có khả năng làm trầm trọng thêm tình trạng mụn.

Nguyên nhân gây mụn trứng cá do sự cọ xát lặp lại trên một vùng da

Chấn thương cơ học lặp đi lặp lại do chà xát vùng da bị ảnh hưởng bằng xà phòng, chất tẩy rửa, chất làm se hoặc các tác nhân khác được xem là nguyên nhân gây mụn trứng cá hoặc có thể làm trầm trọng thêm tình trạng mụn do làm vỡ các mụn, thúc đẩy sự phát triển của các tổn thương viêm.

Nguyên nhân gây mụn trứng cá do chế độ ăn uống

Vai trò của chế độ ăn uống đối với mụn trứng cá còn nhiều tranh cãi. Một số nghiên cứu đã phát hiện ra mối liên hệ yếu giữa sữa bò và việc tăng nguy cơ bị mụn trứng cá. Điều này được cho là do các hormone xuất hiện tự nhiên trong sữa tác động đến quá trình sản xuất nhờn trên da và là một trong những nguyên nhân gây mụn trứng cá.  

Nguyên nhân gây mụn trứng cá do Stress – Căng thẳng tâm lý

Căng thẳng được xem là một trong những nguyên nhân gây mụn, đặc biệt là mụn trứng cá tuổi dậy thì. Nó có thể làm trầm trọng thêm tình trạng mụn trứng cá hiện có. Trong một số nghiên cứu về sinh viên, mức độ nghiêm trọng của mụn trứng cá dường như trở nên tồi tệ hơn trong thời gian mức độ căng thẳng gia tăng.

Chẩn đoán và mức độ mụn trứng cá nhẹ – trung bình- nặng #

Chẩn đoán bao gồm nhiều yếu tố:

• Đánh giá cho các yếu tố ảnh hưởng đến bệnh (ví dụ, hormone, hóa chất, các bệnh lí nền hoặc liên quan đến thuốc)
• Chẩn đoán xác định.
• Xác định mức độ mụn (mụn trứng cá nhẹ, trung bình, nặng).
• Đánh giá tác động tâm lý xã hội.

Chẩn đoán trứng cá thường xác định qua thăm khám da : Chẩn đoán dựa trên việc nhận biết các tổn thương đặc trưng (mụn đóng, mụn hở, sẩn viêm, mụn mủ viêm, nốt viêm) theo phân bố đặc trưng (ví dụ: mặt, ngực, vai, lưng hoặc cánh tay trên).

Bên cạnh thăm khám da, ở một số trường hợp có thể phải làm thêm cái xét nghiệm cần thiết khác để đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến bệnh.

Xác định mức độ mụn trứng cá nhẹ – trung bình- nặng:

Tuỳ vào tình trạng và độ dai dẳng của tổn thương, mụn trứng cá được chia ra các mức độ khác nhau

• Mụn trứng cá nhẹ : Các sẩn hoặc mụn mủ rải rác, nhỏ (<5 mm), mụn đầu đen, mụn đầu trắng hoặc viêm nhẹ, không kèm theo sẹo. Tình trạng mụn trứng cá nhẹ nếu không được điều trị đúng cách và kịp thời có thể diễn tiến nặng hơn và nguy cơ gây sẹo rỗ rất cao
• Mụn trứng cá vừa – nặng : Mụn trứng cá nổi rõ bao gồm nhiều nốt mụn bọc, mụn viêm hoặc mụn mủ, hoặc kèm theo sẹo. Sự hiện diện của các nốt sần. Xảy ra trên nhiều vùng của cơ thể với nhiều tổn thương rải rác.

Mụn trứng cá có tự hết không? #

Mụn có xu hướng tự khỏi ở độ tuổi từ 30 đến 40, mặc dù nó có thể tồn tại hoặc phát triển lần đầu tiên khi trưởng thành. Mụn trứng cá ở tuổi vị thành niên chủ yếu ảnh hưởng đến nữ giới, trái ngược với mụn trứng cá tuổi dậy thì, chủ yếu ảnh hưởng đến nam giới.

Tuỳ vào cơ địa mỗi cá nhân, mụn trứng cá có thể tự hết tuy nhiên chúng thường để lại di chứng cho làn da như rối loạn sắc tố hoặc sẹo cũng như những ảnh hưởng về mặt tâm lý, tự ti trong giao tiếp xã hội khi tình trạng mụn kéo dài. Nhận biết và chăm sóc điều trị giúp bạn hạn chế tối đa những hậu quả gặp phải của mụn trứng cá.

Tôi có thể tự điều trị mụn không? #

Nếu bạn bị mụn trứng cá nhẹ, bạn có thể thử các sản phẩm trị mụn không kê đơn. Chúng bao gồm các sản phẩm có chứa benzoyl peroxide, axit salicylic, adapalene. Trong một số trường hợp, một vài người có thể có phản ứng dị ứng, kích ứng nghiêm trọng với các sản phẩm có chứa benzoyl peroxide hoặc axit salicylic, vì vậy trong 3 ngày đầu tiên, hãy thử chúng trên một vùng da nhỏ và bôi với mức độ tăng dần. Bên cạnh đó, hãy đảm bảo bạn lựa chọn các sản phẩm chất lượng và uy tín.

Nếu tình trạng mụn của bạn không cải thiện sau 3 tháng, hoặc nếu bạn bị mụn vừa hoặc nặng. Bạn nên tham khảo ý kiến điều trị của bác sĩ chuyên khoa.

Nhìn chung mỗi cá nhân có những đặc điểm da, tính chất mụn khác nhau, vì vậy bạn nên đến các cơ sở uy tín để được bác sĩ da liễu tư vấn về phác đồ điều trị cá nhân hoá cho từng người nhằm đem lại hiệu quả tối ưu và an toàn nhất.

Mụn trứng cá điều trị ban đầu như thế nào? #

Nhìn chung nguyên tắc điều trị mụn trứng cá xoay quanh việc tác động vào 4 cơ chế hình thành mụn trứng cá bằng các phương pháp khác nhau, bên cạnh đó là chăm sóc da và ngăn ngừa tránh các yếu tố nguyên nhân gây mụn.

Đánh giá tổn thương mụn mà bạn đang gặp phải

Đầu tiên bạn cần đánh giá mức độ tổn thương của mụn trứng cá để lựa chọn cho mình hướng điều trị ban đầu :

• Mụn trứng cá mức độ nhẹ : bạn có thể chăm sóc da mụn và điều trị tại nhà với những thuốc không kê đơn dưới sự tư vấn của các bác sĩ da liễu
• Mụn trứng cá mức độ vừa – nặng: tỉ lệ để lại biến chứng-hậu quả cao, bạn nên đến các cở phòng khám uy tín để được tư vấn và điều trị bởi các bác sĩ chuyên khoa da liễu sớm nhất.

Xác định nguyên nhân gây mụn trứng cá

Có rất nhiều nguyên nhân gây mụn trứng cá bao gồm cả yếu tốt khách quan và chủ quan. Bạn cần rà soát lại tất cả các nguyên nhân và các yếu tố ảnh hưởng đến tình trạng mụn của bạn hoặc góp phần làm tăng nặng tình trạng mụn mà bạn đang có. Ngoài ra, cần chú ý các thói quen chăm sóc da, ăn uống, sinh hoạt hay bất kỳ một tác động nhỏ nào cũng có thể là nguyên nhân khởi phát tình trạng mụn. Để biết rõ hơn hãy trình bày với bác sĩ điều trị, trao đổi và tìm ra nguyên nhân trước khi bắt tay vào điều trị

Lên kế hoạch điều trị

Để bạn có được một kế hoạch điều trị phù hợp nhất cho bản thân, việc đánh giá tình trạng mụn dậy thì trước khi điều trị là điều hết sức cần thiết. Đó có thể bao gồm:

• Các loại tổn thương do mụn trứng cá (mụn bọc và / hoặc sẩn viêm, mụn mủ hoặc nốt sần)
• Mức độ nghiêm trọng của mụn (phân bố và mức độ liên quan đến da). Tình trạng mụn trứng cá nhẹ có thể tự điều trị thông qua tư vấn của bác sĩ chuyên khoa
• Có các biến chứng (tăng sắc tố sau viêm, ban đỏ sau viêm, sẹo, đau buồn tâm lý)
• Các yếu tố góp phần tiềm tàng (sản phẩm chăm sóc da gây mụn, thuốc trị mụn, các dấu hiệu bệnh nền hoặc triệu chứng của rối loạn nội tiết liên quan đến mụn trứng cá).

Việc đánh giá tất cả các yếu tố trên sẽ giúp bạn lựa chọn được kế hoạch điều trị toàn diện, an toàn và hiệu quả nhất cho bản thân. Tuy nhiên việc đánh giá chuẩn làn da cần nhiều kiến thức và có thể cần sử dụng máy móc phân tích máy phân tích da ), vì vậy nếu có điều kiện bạn nên đến các cơ sở uy tín đầy đủ các trang thiết bị để được đánh giá một cách chuẩn nhất nhé.

Chăm sóc da mụn và điều trị mụn trứng cá nhẹ tại nhà #

Như chúng tôi đã đề cập, nếu bạn chỉ bị mụn trứng cá nhẹ, bạn có thể sử dụng các loại kem, sữa rửa mặt và thuốc điều trị tại chỗ không kê đơn (OTC) để giúp giải quyết mụn khi chúng nổi lên.

Chọn sản phẩm chăm sóc da mụn phù hợp

Các thành phần phổ biến bạn sẽ tìm thấy trong các loại kem và gel trị mụn bao gồm:

• Benzoyl peroxide: Thành phần này giúp làm khô mụn hiện có, ngăn ngừa mụn mới hình thành và tiêu diệt vi khuẩn gây mụn.
• Axit salicylic: Thành phần này giúp tẩy tế bào chết trên da của bạn để ngăn ngừa lỗ chân lông bị tắc nghẽn do vi khuẩn gây mụn.

Chăm sóc da mụn đúng cách

Chăm sóc da là một khía cạnh quan trọng của quá trình điều trị mụn dù bạn có hay không đang theo có liệu pháp điều trị chuyên sâu. Một số cách chăm sóc da mụn trứng cá nhẹ tại nhà bạn có thể tham khảo sau đây: 

• Vệ sinh da –  Rửa mặt không quá hai lần mỗi ngày bằng chất tẩy rửa da mặt không xà phòng dịu nhẹ (ví dụ: Cetaphil, thanh Oil of Olay hoặc sửa rửa mặt tạo bọt, hoặc thanh Dove) và nước ấm (không nóng). Một số nhà cung cấp dịch vụ khuyên bạn nên tránh sử dụng khăn hoặc dụng cụ, thay vào đó sử dụng tay để rửa mặt. Rửa hoặc chà mạnh có thể làm trầm trọng thêm tình trạng mụn và làm tổn thương bề mặt da.
• Không nên lấy hoặc nặn mụn vì điều này có thể làm mụn nặng hơn và gây sưng tấy da và để lại sẹo. Nó cũng có thể khiến các tổn thương bị nhiễm trùng.
• Kem dưỡng ẩm –  Sử dụng kem dưỡng ẩm giúp giảm thiểu tình trạng khô da và bong tróc da, đây là những tác dụng phụ thường gặp của một số phương pháp điều trị mụn trứng cá. Các loại kem dưỡng ẩm được dán nhãn là “noncomedogenic” ít gây bít lỗ chân lông trên da.
• Chống nắng –  Một số phương pháp điều trị mụn trứng cá làm tăng độ nhạy cảm của da với ánh nắng (ví dụ: retinoids, doxycycline ). Để giảm thiểu tác hại của da do ánh nắng mặt trời, hãy tránh tiếp xúc với ánh nắng mặt trời quá nhiều và sử dụng kem chống nắng có SPF 30 hoặc cao hơn, phổ rộng (ngăn chặn cả tia UVA và UVB) trước khi ra nắng.

Chăm sóc da đúng cách là một trong những phương pháp giúp hạn chế và ngăn ngừa tình trạng mụn trứng cá tuổi dậy thì. Bạn hãy đảm bảo được trang bị đầy đủ kiến thực chăm sóc da khoa học để có những phản ứng kịp thời trước tình trạng mụn của bản thân.

Phương pháp trị mụn trứng cá chuẩn y khoa #

Các bác sĩ da liễu có thể điều trị mụn trứng cá bằng nhiều loại thuốc và phương pháp chuẩn y khoa khác nhau. Tuỳ vào tình trạng mụn của mỗi cá nhân, các bác sĩ da liễu sẽ thăm khám và đưa ra những phác đồ điều trị cho các bạn (cá nhân hoá điều trị).

Về cơ bản điều trị mụn trứng cá có các phương pháp hay được chỉ định sau:

1. Liệu pháp bôi tại chỗ: Thuốc bạn bôi trực tiếp lên da – Đây có thể là gel, kem hoặc nước thơm.
2. Liệu pháp toàn thân: Bao gồm các loại thuốc bạn dùng dưới dạng viên uống
3. Các phương pháp điều trị khác: Một số loại phương pháp điều trị khác có thể giúp một số người bị mụn trứng cá bao gồm lột da bằng hóa chất (chemical peel), điều trị bằng ánh sáng hoặc tia laser đặc biệt, mài da, lăn kim trị mụn,… . Các phương pháp này đang ngày càng phổ biến. Những người nhận được các phương pháp điều trị này thường xuyên cũng cần sử dụng các phương pháp điều trị mụn trứng cá khác.

Các loại thuốc bôi trị mụn trứng cá hay dùng hiện nay

Những thuốc trị mụn trứng cá tuổi dậy thì dùng tại chỗ là liệu pháp chính thường được sử dụng điều trị mụn trứng cá nhẹ. Chúng thường bao gồm 3 liệu pháp chính sau: Retinoids tại chỗ, Benzoyl peroxide và kháng sinh tại chỗ.

Retinoids tại chỗ

Retinoids dùng tại chỗ (tretinoin, adapalene , tazarotene , trifarotene ) có hiệu quả trong điều trị mụn trứng cá nhẹ do khả năng bình thường hóa quá trình tăng sừng nang lông và ngăn ngừa sự hình thành vi nhân mụn (microcomedo), tổn thương chính của mụn trứng cá ( vậy nên Retinoids đơn trị liệu có thể được chỉ định như sản phẩm trị mụn đầu đen cho tuổi dậy thì một cách hiệu quả ).

Ngoài ra, hiệu quả của retinoids tại chỗ đối với mụn trứng cá sẩn viêm có thể là do sự kết hợp của các đặc tính chống viêm nội tại và ngăn ngừa sự hình thành của các vi nhân mụn. 

Cách dùng – Retinoids tại chỗ

• Sử dụng một lần mỗi ngày và thường vào ban đêm do khả năng bắt sáng đối với tretinoin. Tuy nhiên, hiện nay nhiều dạng sản phẩm tretinoin mới, hay các retinoids khác như adapalene và trifarotene bền với ánh sáng hơn nên hạn chế bắt nắng hơn.
• Bệnh nhân nên thoa một lớp mỏng retinoid tại chỗ cho toàn bộ vùng mặt chứ không chỉ tổn thương riêng lẻ.
• Nên bắt đầu điều trị từ từ để giảm thiểu nguy cơ kích ứng da (ví dụ: thoa cách đêm hoặc mỗi đêm thứ ba), với mục tiêu tăng dần thành sử dụng hàng ngày trong vòng vài tuần khi khả năng dung nạp được cải thiện.

Tác dụng không mong muốn hay gặp:

• Kích ứng da ( đỏ, khô, bong tróc da) nhiều mức độ
• Nhạy cảm ánh sáng mặt trời.
• Chống chỉ định ở phụ nữ mang thai.

Về cơ bản Retinoids tại chỗ là liệu pháp hiệu quả cao trong điều trị mụn trứng cá, rất hay được sử dụng. Tuy nhiên việc sử dụng Retinoids có nhiều tác dụng không mong muốn và cần cẩn thận nên khi sử dụng các sản phẩm Retinoids, các bạn cần hiểu retinol là gì và cách sử dụng để đạt hiệu quả tốt nhất cho làn da. Tham vẫn kĩ lưỡng các bác sĩ da liễu để được hướng dẫn một cách hiệu quả và an toàn nhất.

Benzoyl peroxide

Benzoyl peroxide là một chất bôi ngoài da có đặc tính kháng khuẩn và làm tan mụn.

Cách sử dụng

Benzoyl peroxide thường dùng một lần mỗi ngày. Có thể được dùng dưới nhiều dạng (ví dụ: nước rửa mặt, gel, nước thơm, kem, miếng đệm, mặt nạ, nước rửa). Thường sử dụng nồng độ thấp (2,5%) để tránh gây kích ứng da. Tuy nhiên nồng độ thấp nên kết quả cải thiện thường được thấy sau 3 tuần, rõ ràng sau 8-12 tuần đối với các tình trạng mụn trứng cá nhẹ.

Không nên bôi đồng thời tretinoin và benzoyl peroxide lên da do tác dụng oxy hóa của benzoyl peroxide đối với tretinoin. Nếu cả hai thuốc được kê đơn, nên bôi benzoyl peroxide vào buổi sáng và tretinoin vào buổi tối. Tuy nhiên : Adapalene , công thức vi cầu của tretinoin, công thức nhũ tương cao phân tử của tretinoin, tazarotene và trifarotene ổn định khi có mặt benzoyl peroxide.

Tác dụng ngoại ý

Benzoyl peroxide có thể gây kích ứng da, đặc biệt là ở nồng độ cao hơn. Kích ứng có thể xuất hiện như ban đỏ, đóng vảy, da sần sùi, hoặc cảm giác châm chích, thắt chặt hoặc bỏng rát. Da đổi màu da cam tạm thời có thể xảy ra nếu áp dụng đồng thời với dapsone tại chỗ

Kháng sinh tại chỗ

Bao gồm Clindamycin và Erythromycin, tuy nhiên Erythromycin ít được sử dụng hơn vì lo ngại tỷ lệ vi khuẩn C. Acnes đề kháng với Erythromycin cao hơn. Nên ưu tiên sử dụng Clindamycin.

Cách sử dụng: Một lần hoặc hai lần mỗi ngày. Nên được sử dụng cùng benzoyl peroxide để giảm nguy cơ đề kháng.

Tác dụng không mong muốn: thường được dung nạp tốt, có thể kích ứng nhẹ.

Một số thuốc trị mụn trứng cá tuổi dậy thì thay thế khác:

Mụn rất đa dạng, ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố, nên đôi khi không đáp ứng với liệu pháp điều trị đầu tiên. Việc xem xét thay đổi các loại thuốc đôi khi cần thiết. Bên cạnh 3 liệu pháp kể trên, một số liệu pháp thuốc tại chỗ thay thế khác có thể tham khảo thêm như sau:

• Axit salicylic  –  Axit salicylic: Dùng tại chỗ là một chất làm tan mỡ thay thế rất hữu ích cho những bệnh nhân không thể dung nạp hoặc không thể sử dụng retinoid tại chỗ. Tại Hoa Kỳ, axit salicylic có sẵn mà không cần toa bác sĩ.
• Axit azelaic  –  Axit azelaic: Là một axit dicarboxylic tự nhiên có đặc tính kháng khuẩn, tiêu mụn và chống viêm nhẹ. Axit azelaic cũng có tác dụng ức chế tyrosinase và có thể cải thiện tình trạng tăng sắc tố sau viêm do mụn trứng cá. Axit azelaic được áp dụng hai lần mỗi ngày. Sản phẩm có dạng gel 15% và kem 20%.
• Dapsone tại chỗ  –  Dapsone tại chỗ: Là một phương pháp điều trị hiệu quả cho mụn trứng cá. Cả tổn thương mụn sẩn viêm và mụn trứng cá đều cải thiện khi điều trị, với sự cải thiện lớn nhất xảy ra ở tổn thương sẩn mụn viêm.
• Minocycline dùng tại chỗ  –  minocycline tại chỗ:  là một loại thuốc kháng sinh tại chỗ thay thế cho mụn trứng cá. Thuốc uống tetracycline có lịch sử lâu đời được sử dụng để điều trị mụn trứng cá. Sự chấp thuận của FDA đối với sản phẩm tạo bọt minocycline 4% được giới hạn đối với mụn trứng cá từ trung bình đến nặng. Cách dùng – Bọt Minocycline 4 % được sử dụng một lần mỗi ngày.

Bên cạnh đó một số chất như : Lưu huỳnh, Axit alpha hydroxy (phổ biến nhất là axit glycolic và axit lactic), dầu cây trà ( tea tree oil) cũng là những sản phẩm trị mụn trứng cá tuổi dậy thì được chứng minh có hiệu quả trong trị mụn trứng cá tuổi dậy thì hiện nay. 

Các loại thuốc uống trị mụn kê đơn (dùng theo chỉ định của bác sĩ)

Isotretinoin

Isotretinoin là một dẫn xuất của vitamin A. Nó có thể được kê đơn cho những người bị mụn vừa hoặc nặng, không phản ứng với các phương pháp điều trị khác. Phương pháp này không được khuyến khích dùng cho các tình trạng mụn trứng cá nhẹ

Các tác dụng phụ tiềm ẩn của isotretinoin đường uống bao gồm bệnh viêm ruột, trầm cảm và dị tật bẩm sinh nghiêm trọng. Người điều trị thuốc uống isotreinoin sẽ cần gặp bác sĩ thường xuyên để theo dõi các tác dụng phụ.

Thuốc kháng sinh

Đối với mụn từ trung bình đến nặng, bạn có thể cần dùng kháng sinh uống để giảm vi khuẩn. Thông thường, lựa chọn đầu tiên để điều trị mụn là tetracycline (minocycline, doxycycline) hoặc macrolide (erythromycin, azithromycin). Macrolide có thể là một lựa chọn cho những người không thể dùng tetracycline, bao gồm cả phụ nữ mang thai và trẻ em dưới 8 tuổi.

Kháng sinh đường uống nên được sử dụng trong thời gian ngắn nhất có thể để ngăn ngừa tình trạng kháng kháng sinh. Và chúng nên được kết hợp với các loại thuốc khác, chẳng hạn như benzoyl peroxide, để giảm nguy cơ phát triển kháng kháng sinh.

Các tác dụng phụ nghiêm trọng từ việc sử dụng thuốc kháng sinh để điều trị mụn trứng cá là không phổ biến. Những loại thuốc này làm tăng độ nhạy cảm của da với ánh nắng mặt trời.

Thuốc uống tránh thai phối hợp

Bốn loại thuốc tránh thai kết hợp được FDA chấp thuận cho điều trị mụn trứng cá ở những phụ nữ cũng muốn sử dụng chúng để tránh thai. Chúng là những sản phẩm kết hợp progestin và estrogen (Ortho Tri-Cyclen 21, Yaz, những loại khác). Bạn có thể không thấy được lợi ích của phương pháp điều trị này trong vài tháng, vì vậy việc sử dụng các loại thuốc trị mụn khác trong vài tuần đầu tiên có thể hữu ích.

Các tác dụng phụ thường gặp của thuốc tránh thai kết hợp là tăng cân, căng tức ngực và buồn nôn. Những loại thuốc này cũng có liên quan đến việc tăng nguy cơ mắc các vấn đề tim mạch, ung thư vú và ung thư cổ tử cung.

Các tác nhân chống androgen

Thuốc spironolactone (Aldactone) có thể được cân nhắc cho phụ nữ và trẻ em gái vị thành niên nếu thuốc kháng sinh uống không có tác dụng. Nó hoạt động bằng cách ngăn chặn tác động của nội tiết tố androgen lên các tuyến sản xuất dầu. Các tác dụng phụ có thể xảy ra bao gồm căng ngực và đau kinh nguyệt.

Các phương pháp mới hiện đại trong điều trị

Hiện nay, với sự phát triển của khoa học và công nghệ, ngày càng có thêm nhiều các phương pháp hiện đại được đưa vào sử dụng nhằm giúp bạn giải quyết các trường hợp mụn trứng cá nặng hay ngăn ngừa sẹo một cách hiệu quả cao. Hãy tìm hiểu một số phương pháp mới đã được đưa vào sử dụng sao đây nhé:

Liệu pháp ánh sáng

Mụn trứng cá đỏ và sưng tấy có thể xảy ra do một loại vi khuẩn có thể bị tiêu diệt khi để da tiếp xúc với các loại ánh sáng khác nhau. Trước khi tiến hành thủ thuật, bác sĩ có thể thoa một loại thuốc lên da của bạn để làm cho da nhạy cảm hơn với ánh sáng (chất nhạy cảm với ánh sáng). Bạn có thể cần đến gặp bác sĩ để được điều trị nhiều lần.

Phương pháp điều trị của bạn có thể sử dụng ánh sáng xanh, ánh sáng đỏ hoặc kết hợp. Cần nghiên cứu thêm để xác định các phương pháp tốt nhất để điều trị mụn bằng ánh sáng.

Vi khuẩn mụn cũng có thể bị tiêu diệt bằng năng lượng ánh sáng và nhiệt. Những phương pháp điều trị này cũng có thể thu nhỏ các tuyến dầu (bã nhờn), làm giảm sản xuất dầu.

Các tác dụng phụ của liệu pháp ánh sáng có thể xảy ra ở các khu vực được điều trị bao gồm: Đỏ, nghiền và bong tróc, thay đổi màu da,nhạy cảm với ánh sáng mặt trời,đau đớn. Tỷ lệ những tác dụng phụ giảm đáng kể nếu được thực hiện bởi các bác sĩ chuyên ngành có kinh nghiệm về điều trị ánh sáng.

Tiêm steroid

Thuốc tiêm steroid thường được sử dụng nhất cho các loại mụn gây ra các cục u đau bên dưới bề mặt da (nốt sần và mụn nang). Những tình trạng này có thể mất vài tuần để tự giải quyết. Sau khi tiêm steroid, cơn đau giảm đi, các cục u xẹp xuống và da có thể sạch trong vài ngày.

Thuốc này có hiệu quả, nhưng nó có thể gây ra các tác dụng phụ, bao gồm: Mỏng da, màu da sáng hơn bình thường

Tiêm steroid thường được sử dụng như một biện pháp khắc phục tạm thời hoặc không thường xuyên đối với các u nang và nốt cứng đầu. Chúng không được sử dụng để điều trị mụn trứng cá lan rộng vì các tác dụng phụ có thể xảy ra và cần phải thăm khám bác sĩ thường xuyên.

Lột da hoá học (Chemical Peeling/ peel da)

Lột da hóa học có thể cải thiện nhẹ vẻ ngoài của da đối với những người bị mụn trứng cá nhẹ. Quy trình này theo truyền thống được sử dụng để làm giảm sự xuất hiện của các nếp nhăn, tổn thương do ánh nắng mặt trời và các vết sẹo nhỏ trên khuôn mặt.

Sản phẩm dùng để peel da mà bác sĩ da liễu sử dụng không bán theo đơn. Trong quá trình peel da, bác sĩ sẽ thoa một dung dịch hóa chất nhẹ lên da của bạn. Giải pháp này giúp thông thoáng lỗ chân lông và loại bỏ các tế bào da chết, mụn đầu trắng và mụn đầu đen. Peel da cũng có thể tạo ra sự phát triển của da mới. Bạn có thể sẽ cần nhiều lần điều trị để có kết quả tốt nhất, nhưng không lâu dài.

Các tác dụng phụ có thể xảy ra bao gồm mẩn đỏ, đóng vảy, sưng tấy, đóng vảy, đóng vảy và thay đổi màu da.

Lưu ý: 

Nói chuyện với bác sĩ của bạn về các rủi ro của lột da bằng hóa chất, đặc biệt nếu bạn:

• Da có xu hướng hình thành mô sẹo phóng đại (sẹo lồi)
• Đã sử dụng thuốc uống trị mụn isotretinoin (Myorisan, Claravis, những loại khác) trong sáu tháng qua
• Có thai
• Có các đợt bùng phát mụn rộp thường xuyên hoặc nghiêm trọng

Để điều trị bằng các phương pháp hiện đại mang lại kết quả cao và giảm thiểu tác dụng không mong muốn thì cần phải có đầy đủ máy móc công nghệ cũng như đội ngũ điều trị viên được đào tạo có kinh nghiệm cao. Bạn nên lựa chọn các cơ sở phòng khám uy tín, có đầy đủ giấy chứng nhận được cấp phép thực hiện bởi các cơ quan y tế nhà nước.

Có những cách nào để điều trị biến chứng sẹo của mụn trứng cá? #

Sẹo là một biến chứng hay gặp nhất và mang lại nỗi lo cho những người bị mụn. Đặc biệt phổ biến nhất đối với ai gặp phải tình trạng mụn trứng cá tuổi dậy thì. Việc điều trị sẹo đôi khi rất khó khăn và tốn thời gian. Việc kết hợp nhiều phương pháp khác nhau có thể đem lại hiệu quả cao hơn trong điều trị sẹo. O2 Skin xin gửi đến các bạn một số phương pháp giúp bạn cải thiện tình trạng sẹo của mình:

• Chăm sóc da tại nhà. Sử dụng kem chống nắng có thể giúp hạn chế sự tương phản giữa da không sẹo và sẹo. Một số loại kem y học, chẳng hạn như những loại có chứa axit azelaic hoặc axit hydroxyl, cũng có thể hữu ích.
• Chất độn mô mềm. Tiêm collagen, chất béo hoặc các chất khác dưới da có thể làm căng da trên các vết sẹo lõm. Mục đích là làm cho các vết sẹo ít được chú ý hơn. Kết quả chỉ là tạm thời, vì vậy cần phải điều trị lặp lại để giữ được hiệu quả. Phương pháp này có ít rủi ro thay đổi màu da.
• Tiêm steroid. Tiêm steroid vào một số loại sẹo lồi có thể cải thiện vẻ ngoài của làn da.
• Tái tạo bề mặt bằng laser. Phương pháp này ngày càng phổ biến và thường được áp dụng cho những vết sẹo đã từng được điều trị bằng phương pháp mài da.
• Các thủ tục dựa trên năng lượng khác. Các nguồn ánh sáng xung và thiết bị tần số vô tuyến giúp làm mờ sẹo mà không làm tổn thương lớp da bên ngoài. Kết quả rất khó và bạn có thể cần điều trị lặp lại.
• Mài da. Quy trình này thường dành cho những trường hợp sẹo nặng hơn. Bác sĩ của bạn loại bỏ lớp da trên cùng bằng bàn chải quay nhanh hoặc thiết bị khác. Các vết sẹo trên bề mặt có thể được loại bỏ hoàn toàn và các vết sẹo mụn sâu hơn có thể ít xuất hiện hơn. Các tác dụng phụ nghiêm trọng tiềm ẩn bao gồm sẹo và thay đổi màu da.
• Lột da hoá học. Bác sĩ bôi dung dịch hóa học lên mô sẹo để loại bỏ lớp da trên cùng và giảm thiểu sự xuất hiện của sẹo sâu hơn. Bạn có thể lặp lại các lần lột nhẹ và trung bình để duy trì kết quả. Bạn chỉ có thể có một vỏ sâu. Các tác dụng phụ có thể xảy ra bao gồm thay đổi màu da, đặc biệt là với các loại thuốc lột sâu được sử dụng trên vùng da sẫm màu.
• Lăn kim da. Bác sĩ sẽ lăn một thiết bị có gắn kim trên da để kích thích sự hình thành collagen ở mô bên dưới. Đây là một kỹ thuật an toàn, đơn giản và có thể hiệu quả để trị sẹo mụn. Nó có nguy cơ làm đổi màu da tối thiểu. Kết quả rất khó và bạn có thể cần điều trị lặp lại.
• Phẫu thuật da. Bằng cách sử dụng một thủ thuật nhỏ được gọi là cắt lỗ, bác sĩ của bạn sẽ cắt các vết sẹo mụn riêng lẻ và sửa chữa vết thương bằng chỉ khâu hoặc ghép da. Bác sĩ sẽ đưa kim vào dưới da để nới lỏng các sợi bên dưới vết sẹo.
• OnabotulinumtoxinA (Botox). Đôi khi vùng da xung quanh bị sẹo mụn. Tiêm Botox giúp thư giãn vùng da xung quanh, có thể cải thiện sự xuất hiện của sẹo mụn. Kết quả chỉ là tạm thời, vì vậy cần phải điều trị lặp lại để giữ được hiệu quả.

 Một số sản phẩm kết hợp thuốc trị mụn bạn nên tham khảo? #

#

Ăn uống như thế nào khi bị mụn? #

Theo một nghiên cứu mới nhất năm 2021 được đăng trên NCBI, một số loại thực phẩm hoặc chế độ ăn kiêng có thể ảnh hưởng đến mụn trứng cá như sau:

• Chế độ ăn uống giảm chất đường. Cắt bỏ thịt chế biến và đường tinh chế có thể giúp giảm tổn thương do mụn trứng cá.
• Các sản phẩm sữa. Tiêu thụ một số sản phẩm từ sữa, như sữa và kem, dường như làm trầm trọng thêm tình trạng mụn trứng cá tuổi dậy thì. Các sản phẩm từ sữa không phải sữa, chẳng hạn như pho mát, dường như không làm trầm trọng thêm tình trạng mụn.
• Chất béo và axit béo. Axit béo omega -3 và omega-6 có thể giúp giảm mụn trứng cá.
• Chế độ ăn thuần chay và ăn chay. Mặc dù chế độ ăn thuần chay và ăn chay có thể mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe, nhưng có rất ít bằng chứng hỗ trợ chúng đặc biệt cho việc điều trị mụn trứng cá.
• Chế phẩm sinh học. Men vi sinh – được tìm thấy trong sữa chua, các loại thực phẩm lên men khác và các chất bổ sung – có thể giúp cải thiện mụn trứng cá, các chuyên gia vẫn chưa tìm ra sự hỗ trợ chính xác cho việc điều trị mụn trứng cá bằng men vi sinh. 

Bạn có thể tiếp tục dùng thuốc trị mụn trứng cá khi mang thai không? #

Nhiều phương pháp điều trị mụn trứng cá có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng cho thai nhi đang phát triển. Nếu bạn dự định có thai hoặc tin rằng bạn có thể mang thai, hãy hỏi bác sĩ hoặc bác sĩ lâm sàng đã kê đơn thuốc cho bạn xem bạn có thể tiếp tục dùng thuốc hay không.

Mụn trứng cá trẻ em điều trị như thế nào để đảm bảo an toàn? #

Hầu hết các nghiên cứu về thuốc trị mụn đều liên quan đến những người từ 12 tuổi trở lên. Càng ngày, trẻ nhỏ cũng bị mụn trứng cá. FDA đã mở rộng số lượng các sản phẩm bôi ngoài da được phép sử dụng cho trẻ em. Và các hướng dẫn từ Học viện Da liễu Hoa Kỳ chỉ ra rằng benzoyl peroxide, adapalene và tretinoin bôi tại chỗ ở trẻ em trước tuổi vị thành niên có hiệu quả và không làm tăng nguy cơ tác dụng phụ.

Nếu con bạn bị mụn trứng cá, hãy xem xét việc tham khảo ý kiến ​​bác sĩ da liễu nhi khoa. Hỏi về các loại thuốc cần tránh ở trẻ em, liều lượng thích hợp, tương tác thuốc, tác dụng phụ và cách điều trị có thể ảnh hưởng đến sự tăng trưởng và phát triển của trẻ.

Cách phòng ngừa mụn trứng cá #

Việc điều trị mụn bao gồm cả việc giải quyết các tổn thương mụn đang gặp phải để tránh việc mụn trứng cá nhẹ chuyển biến xấu, đồng thời ngăn chặn các biến chứng và ngăn ngừa không hình thành các tổn thương mụn mới. Vì vậy bạn có thể tham khảo một số cách phòng ngừa mụn trứng cá bạn thực hiện ngay tại nhà này nhé:

•  Rửa mặt không quá hai lần một ngày. Lựa chọn sữa rửa mặt dịu dàng để rửa mặt. Ví dụ: Cetaphill, sữa rửa mặt tạo bọt, hoặc Dove Bar) hoặc có thể nước ấm (không nóng)
• Tránh kỳ cọ, ma sát da mặt dễ làm tổn thương da
• Bổ sung đủ nước 2 lít mỗi ngày, tập thói quen uống nước, đừng chỉ uống khi khát: Khi cơ thể mất nước, các tuyến dầu của da sản xuất nhiều dầu hơn. Mất nước cũng làm cho làn da xỉn màu và đẩy nhanh quá trình viêm và mẩn đỏ. Hãy bổ sung đủ 2 lít mỗi ngày, tập thói quen uống nước, đừng chỉ uống khi khát.
• Tránh đồ uống có ga và quá nhiều caffeine.
• Giữ tóc sạch, không chạm tay lên mặt, không tự ý nặn mụn: các yếu tố đến đều góp phần làm lan tràn vi khuẩn bám vào da làm tình trạng viêm trở nên nặng nề.
• Thay vỏ gối và khăn tắm của bạn thường xuyên.
• Lựa chọn các sản phẩm da, mỹ phẩm thật cẩn trọng: Tránh các sản phẩm trang điểm và da có chứa dầu. Nếu sử dụng kem dưỡng ẩm nên chọn loại ít gây bít lỗ chân lông.
• Tránh các thức ăn nhiều dầu mỡ, ăn nhiều hoa quả và rau củ (đặc biệt là rau củ chứa nhiều Beta-carotene)
• Giảm căng thẳng, áp lưc, duy trì thái độ vui vẻ.

Bài viết trên cung cấp những thông tin hữu ích mà bạn cần biết về mụn trứng cá một cách chi tiết nhất từ nguyên nhân, biểu hiện da, cơ chế hình thành của mụn trứng cá cho đến cung cấp thông tin về những phương pháp điều trị chuẩn y khoa cũng như cách giúp bạn chăm sóc da mụn, ngăn ngừa mụn trứng cá hiệu quả. Nắm bắt được những kiến thức bổ ích trên giúp bạn có cái nhìn đúng đắn hơn về mụn trứng cá và lựa chọn cho bản thân một cách chăm sóc da mụn cũng như cách trị mụn trứng cá an toàn và chuẩn y khoa.

Mụn trứng cá có thể khó chữa, nhưng có nhiều phương pháp điều trị hiệu quả có thể giúp làm dịu mụn và chữa lành làn da của bạn. Nếu bạn tiếp tục bị nổi mụn gây đau đớn hoặc dai dẳng, cũng như có những thắc mắc liên quan đến mụn trứng cá, hãy đến các cơ sở phòng khám O2 Skin gần nhất, các bác sĩ da liễu của O2 Skin sẽ tư vấn và thiết lập cho bạn một kế hoạch điều trị phù hợp và hiệu cho làn da của bạn.