Trong phác đồ điều trị của Bác sĩ da liễu, thuốc kháng sinh trị mụn viêm được sử dụng cho những tình trạng mụn viêm từ trung bình tới mụn nặng (mụn viêm, sưng có mủ). Thuốc kháng sinh chống viêm tiêu sưng trị mụn bao gồm thuốc kháng sinh dạng bôi và dạng uống. Cùng tìm hiểu về cách sử dụng thuốc kháng sinh trị mụn được Bác sĩ O2 SKIN hướng dẫn giúp giải quyết tình trạng mụn viêm, sưng đúng cách.
Kháng sinh là gì?
Kháng sinh là thuốc tiêu diệt hoặc kìm hãm sự phát triển của vi khuẩn, từ đó giảm đáp ứng viêm gây ra bởi vi khuẩn. Kháng sinh trị mụn có tác dụng khác nhau trên từng loại vi khuẩn, một số kháng sinh có tác dụng trên nhiều chủng vi khuẩn được gọi là kháng sinh phổ rộng, một số loại khác tác dụng trên một số chủng vi khuẩn nhất định được gọi là phổ hẹp.
Có hai hình thức sử dụng thuốc kháng sinh: Thuốc uống trị mụn hoặc thuốc bôi chứa kháng sinh.
- Thuốc kháng sinh dạng bôi tại chỗ – thuốc bôi: Các kháng sinh điều trị mụn viêm dạng bôi ngoài da chứa Clindamycin hoặc Erythromycin.
- Kháng sinh toàn thân: Tetracycline, doxycycline, minocycline là những thuốc thường được chỉ định, ngoài ra còn có azithromycin, trimethoprim/sulfamethoxazole (TMP/SMX), trimethoprim và cephalexin cũng đã được chứng minh là có hiệu quả trong điều trị mụn viêm từ trung bình đến nặng và các dạng mụn trứng cá viêm kháng với điều trị tại chỗ.
Thông thường, các phòng khám da liễu trị mụn ở tphcm, các bác sĩ da liễu thường cân nhắc cho bệnh nhân sử dụng thuốc kháng sinh trong các trường hợp mụn nặng, không đáp ứng với các phương pháp điều trị thông thường.
3 công dụng chính của thuốc kháng sinh trị mụn?
Thuốc kháng sinh chống viêm tiêu sưng trị mụn đúng như tên gọi của nó, ngoài tác dụng chống viêm, giảm sưng, thuốc còn mang đến công dụng giúp giảm tiết dầu dư thừa trên da, kiểm soát vấn đề tăng bã nhờn. Bên cạnh đó, nó còn tăng cường, rút ngắn thời gian bong tróc da, kiểm soát quá trình tăng lớp sừng trên da. Thuốc trị mụn cũng giúp tiêu diệt, ngăn ngừa vi khuẩn xâm nhập vào các lỗ chân lông, đồng thời chống viêm, nhiễm trùng cho các nốt mụn đang bị sưng đỏ. Ngoài ra, thuốc còn giúp mụn nhanh lên nhân, khô cồi.
3 công dụng chính của thuốc kháng sinh trị mụn chính là:
- Thuốc kháng sinh chống viêm tiêu sưng: Giảm viêm, giảm sưng đỏ, đau nhức của mụn trứng cá.
- Các thuốc kháng sinh có tác dụng diệt vi khuẩn gây mụn C.acnes: Diệt khuẩn, từ đó các ổ mụn cũng được “dọn sạch” và vùng da tổn thương cũng nhanh chóng được lành lại.
- Tác dụng giảm nhờn: Bã nhờn là một trong những nguyên nhân gây bít tắc nang lông và hình thành mụn. Một số loại kháng sinh có tác dụng ngăn chặn tuyến nhờn sản xuất quá nhiều, từ đó làm giảm sự xuất hiện của mụn trứng cá.
Thuốc kháng sinh chống viêm tiêu sưng sẽ phát huy tác dụng mạnh hơn khi được kết hợp với một số thuốc trị mụn hiệu quả khác.
Sử dụng kháng sinh trị mụn viêm khi nào?
Thuốc kháng sinh không nên được lạm dụng, nó chỉ được sử dụng khi có chỉ định của bác sĩ trong một số tình trạng mụn nhất định.
Kháng sinh được sử dụng để điều trị mụn viêm thường được Bác sĩ chỉ định sử dụng cho những trường hợp sau đây:
- Mụn trứng cá từ trung bình – nặng
- Các trường hợp có tình trạng da phức tạp, xuất hiện nhiều loại mụn và mủ
- Một số trường hợp mụn đặc biệt
Dưới đây là từng trường hợp cụ thể thường được bác sĩ chỉ định cho dùng kháng sinh khi trị mụn
-
Các trường hợp bị mụn trứng cá trung bình đến nặng
Người bệnh có thể được Bác sĩ chỉ định kháng sinh đường uống như tetracycline để chống viêm hoặc macrolid để kìm hãm, bắt vi khuẩn gây mụn rơi vào trạng thái ngủ đông. Tuy nhiên, kháng sinh có thể khiến vi khuẩn phát triển khả năng kháng thuốc. Vì thế, nên sử dụng kháng sinh theo đúng phát đồ điều trị và hướng dẫn của Bác sĩ. Đồng thời, nên kết hợp dùng kháng sinh đường uống với thuốc bôi ngoài da không chứa kháng sinh.
-
Các trường hợp có tình trạng da phức tạp, xuất hiện nhiều loại mụn và mủ
Nên sử dụng kháng sinh đường uống, kết hợp với bôi retinoids tại chỗ hoặc benzoyl peroxide. Sự kết hợp này giúp giảm nguy cơ phát triển tình trạng kháng thuốc.
Kháng sinh sử dụng để trị mụn có tác dụng phụ, những người có cơ địa dị ứng có thể bị phát ban ngoài da khi dùng kháng sinh đường uống. Bên cạnh đó, những kháng sinh đường uống cũng có những tác dụng phụ khác nhau, do đó cần phải qua thăm khám lâm sàng, Bác sĩ sẽ cân nhắc để lựa chọn kháng sinh phù hợp, ít tác dụng phụ nhất có thể cho trường hợp của từng người. Kháng sinh bôi mụn thường ít tác dụng phụ hơn nhưng người sử dụng vẫn cần thận trọng trước các kích ứng.
-
Một số trường hợp mụn đặc biệt
Mụn trứng cá không đáp ứng với các phương pháp thông thường. Tổ chức viêm lan rộng, sưng viêm to, kích thước lớn, có sự phát triển mạnh của vi khuẩn, mụn trứng cá nguy cơ để lại sẹo cao.
Riêng đối với các trường hợp bị mụn không viêm (mụn đầu đen, mụn cám hoặc mụn đầu trắng): Có thể không cần sử dụng kháng sinh. Bệnh nhân nên chọn sản phẩm trị mụn, sản phẩm tẩy da chết có chứa acid salicylic hoặc chỉ cần dụng cụ lấy mụn đúng cách, an toàn và vệ sinh.
Các loại kháng sinh trị mụn viêm thường được Bác sĩ chỉ định
Hiện nay trên thị trường có rất nhiều loại kháng sinh được sử dụng trong điều trị mụn. O2 SKIN tổng hợp 5 loại kháng sinh phổ biến thường được bác sĩ lựa chọn chỉ định trong điều trị các loại mụn viêm từ trung bình – nặng, bao gồm cả dạng uống và dạng bôi.
5 loại kháng sinh trị mụn viêm phổ biến thường được bác sĩ:
- Thuốc kháng sinh dạng bôi Novolinda
- Thuốc kháng sinh dạng bôi trị mụn Differin
- Kháng sinh Doxycyclin MKP trị mụn viêm
- Thuốc kháng sinh chống viêm tiêu sưng trị mụn Zalenka- Minocycline 50 mg
- Klenzit C – kháng sinh dạng bôi
Lưu ý: Tuyệt đối không tự mua kháng sinh về sử dụng. Việc tự sử dụng kháng sinh trị mụn viêm không đúng chỉ định tiềm ẩn nhiều rủi ro nguy hiểm, thậm chí gây ra tình trạng kháng kháng sinh và nhiều tác dụng không mong muốn khác. Do đó cần có sự thăm khám kỹ lưỡng và chỉ định kê toa từ bác sĩ da liễu.
Tham khảo chi tiết từng loại kháng sinh được sử dụng trong điều trị mụn viêm dưới đây để biết về công dụng, cơ chế điều trị của từng loại.
-
Thuốc kháng sinh trị mụn dạng bôi Novolinda
Clindamycin là một trong những kháng sinh phổ biến nhất điều trị mụn trứng cá. Điều thú vị là trong tất cả các thuốc kháng sinh được dùng để điều trị mụn dạng bôi đều có mặt thành phần Clindamycin, được kê toa phổ biến dưới dạng bôi tại chỗ.
Clindamycin dạng uống vẫn còn tồn tại, nhưng nó rất hiếm khi được sử dụng. Đó là bởi vì có một số nghiên cứu cho thấy dùng Clindamycin dạng uống có thể làm tăng nguy cơ có tác dụng phụ rất nghiêm trọng, ngoài ra nó làm tăng nguy cơ đề kháng kháng sinh nên thường được kê toa dạng bôi tại chỗ.
Trong khi đó thuốc kháng sinh dạng bôi tại chỗ chứa Clindamycin (mặc dù các nguy cơ vẫn tồn tại) thì những tác dụng phụ lại rất ít. Nhiều người bị mụn trứng cá sử dụng dạng bôi tại chỗ của Clindamycin, thường là ở dạng gel.
-
Thuốc kháng sinh trị mụn dạng bôi Differin
Differin hay còn gọi là Adapalene được chỉ định sử dụng để điều trị trứng cá có nhân, sần và mủ ở các vùng như mặt, lưng, ngực. Thoa thuốc điều đặn theo liều lượng bác sĩ khuyên dùng vì dùng quá liều có thể dẫn đến tác dụng phụ như da đỏ, bong tróc, đau rát.
-
Kháng sinh trị mụn viêm Doxycyclin MKP
Thuốc được sử dụng để điều trị các bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn, bao gồm cả mụn trứng cá. Loại thuốc này cũng được sử dụng để ngăn ngừa bệnh sốt rét. Đây là thuốc kháng sinh nhóm Tetracyclin – là kháng sinh thuộc nhóm ưa lipid, do đó nó dễ thấm sâu vào chất bã nhờn có tác dụng giảm số lượng vi khuẩn gây mụn, đồng thời nó cũng làm giảm nồng độ acid béo tự do, qua đó có tác dụng chống viêm. Thuốc hoạt động bằng cách ngăn chặn sự tăng trưởng của vi khuẩn.
-
Thuốc kháng sinh chống viêm tiêu sưng trị mụn Zalenka- Minocycline 50 mg
Zalenka có chứa Minocycline 50mg là thuốc kháng sinh Tetracycline chống vi khuẩn trong cơ thể. Thuốc được sử dụng để điều trị nhiều bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn khác nhau, chẳng hạn như nhiễm trùng đường tiết niệu, nhiễm trùng đường hô hấp, nhiễm trùng da, mụn trứng cá nặng, bệnh lậu, sốt ve, Chlamydia và những nhiễm trùng khác.
-
Klenzit C – kháng sinh trị mụn dạng bôi
Kháng sinh dạng bôi Klenzit C trị mụn gồm có 2 thành phần chính là Adapalene và Clindamycin và các tá dược khác. Thuốc bôi trị mụn Klenzit C được chỉ định trong các trường hợp mụn viêm sưng, đau nhức. Thuốc được dùng theo đơn và chỉ nên sử dụng khi có chỉ định của bác sĩ Da liễu.
Một số lưu ý khi sử dụng kháng sinh trị mụn viêm
Đa phần, các loại thuốc kháng sinh có tác dụng điều trị mụn đều có thể khiến da nhạy cảm hơn trước ánh nắng mặt trời hoặc làm da khô đi. Vì thế để hạn chế khô da, nên tăng cường dưỡng ẩm phù hợp và uống đầy đủ 2 lít nước một ngày.
Mụn viêm cần điều trị trong thời gian khá dài, tối thiểu khoảng 3 – 4 tháng. Do đó, để đảm bảo hiệu quả khi dùng kháng sinh điều trị mụn, người bệnh nên chú ý tới những vấn đề sau:
- Chỉ sử dụng kháng sinh khi được Bác sĩ chỉ định. Việc tự ý dùng kháng sinh không đúng sẽ không có hiệu quả.
- Phải dùng kháng sinh đúng liều, đúng cách và đúng lúc theo hướng dẫn của Bác sĩ. Tự ý ngưng kháng sinh sẽ dễ gây ra tình trạng kháng kháng sinh (lờn thuốc), sẽ rất khó để điều trị về sau.
- Đối với các trường hợp đặc biệt như phụ nữ có thai, người già, người bị suy gan, suy thận cần lưu ý đặc biệt, chỉ bác sĩ chuyên khoa mới có thẩm quyền kê kháng sinh.
- Bác sĩ chỉ phối hợp nhiều loại kháng sinh khi thật cần thiết.
- Cần kết hợp thêm các liệu pháp chăm sóc da để giảm thiểu tác dụng phụ của thuốc kháng sinh.
- Nên uống thuốc với nước lọc, không nên uống cùng lúc với nước trái cây và các sản phẩm từ sữa và rượu vì có thể ảnh hưởng đến khả năng hấp thụ của thuốc.
- Luôn hỏi ý kiến Bác sĩ trước khi muốn dùng kết hợp với các loại thuốc khác để tránh các tương tác thuốc gây giảm tác dụng điều trị.
Một số cách giúp giảm thời gian dùng kháng sinh điều trị mụn viêm
Cần một thời gian khá lâu để kháng sinh tác động, làm giảm rõ rệt lượng mụn trên da mặt. Để liệu trình điều trị hiệu quả hơn và rút ngắn được thời gian trị mụn bằng kháng sinh, bạn hãy thực hiện theo những hướng dẫn sau đây:
Sử dụng tất cả các thuốc được bác sĩ chỉ định
Khi sử dụng riêng lẻ, kháng sinh rất dễ bị đề kháng. Để giảm thiểu nguy cơ kháng thuốc, Bác sĩ Da liễu sẽ kê các thuốc trị mụn khác để sử dụng kết hợp với kháng sinh. Các thuốc điều trị kết hợp thường được chỉ định là gel benzoyl peroxide hoặc adapalene. Bất kể bạn trị mụn ở đâu, bạn cũng cần tuân tuân thủ tuyệt đối toa thuốc của Bác sĩ da liễu, không tự ý ngừng hoặc thay thế thuốc trong quá trình điều trị. Hãy liên hệ với Bác sĩ điều trị của bạn trong bất kỳ trường hợp muốn thay đổi hoặc điều chỉnh phác đồ điều trị.
Kết hợp chăm sóc da một cách nhẹ nhàng
Làm sạch da cuối ngày luôn là bước đầu tiên trong các bước dưỡng da ban đêm. Hạn chế việc nặn mụn, chà xát mạnh tay vào mặt vì có thể gây kích ứng da và làm tình trạng mụn trở nên xấu đi. Bạn cũng không nên đưa tay lên mặt thường xuyên vì vi khuẩn từ tay sẽ xâm nhập vào da mặt. Một số thói quen tốt giúp hạn chế mụn như rửa mặt hai lần mỗi ngày hoặc thường xuyên hơn nếu thời tiết nóng bức, ra nhiều mồ hôi.
Sử dụng các loại mỹ phẩm không chứa cồn và các chất gây kích ứng da; sử dụng kem chống nắng cho da dầu mụn với chỉ số SPF phù hợp cùng với đội mũ vành rộng, đeo kính râm khi ra ngoài trời,…
Ngoài sử dụng thuốc ra thì bạn cũng có thể dùng phương pháp công nghệ như là Peel da được hơn 1.000 khách hàng quan tâm và điều trị.
Không lạm dụng, tự ý mua kháng sinh về sử dụng
Khi tình trạng mụn trở nên nghiêm trọng, sử dụng kháng sinh trong điều trị mụn là lựa chọn điều trị cần thiết. Việc điều trị mụn cần thực hiện nghiêm túc và kiên trì để đạt hiệu quả dài lâu nên người bệnh cần tuân thủ đúng theo chỉ định của bác sĩ. Tuy nhiên, việc lạm dụng thuốc kháng sinh, sử dụng thuốc kháng sinh bừa bãi đã làm tăng nguy cơ tác dụng phụ và nguy cơ kháng kháng sinh rất cao.
Việc lựa chọn kháng sinh tùy thuộc vào tình trạng mụn, cơ địa, độ tuổi của bệnh nhân, tình hình kháng thuốc, tác dụng phụ của thuốc…từ đó bác sĩ sẽ cân nhắc lựa chọn phương án tốt nhất, giảm thiểu tối đa các tác dụng phụ. Do đó bệnh nhân không tự ý sử dụng kháng sinh theo toa thuốc của người khác.
Tuân thủ hướng dẫn của Bác sĩ khi sử dụng kháng sinh
Việc điều trị mụn cần thực hiện nghiêm túc và kiên trì để đạt hiệu quả dài lâu nên người bệnh cần tuân thủ đúng theo chỉ định của bác sĩ. Vì thế, bệnh nhân nên lựa chọn các cơ sở y tế uy tín, có chuyên môn tốt để điều trị và hướng dẫn sử dụng thuốc kháng sinh hiệu quả nhất để hạn chế thâm mụn sau khi điều trị.
Xây dựng chế độ sinh hoạt khoa học, ăn uống lành mạnh
Bác sĩ khuyên bạn cần có một chế độ sinh hoạt, nghỉ ngơi hợp lý, cùng chế độ dinh dưỡng, tập luyện lành mạnh cũng như đừng quên chăm sóc da trong và sau khi trị mụn một cách khoa học nhất để hiệu quả và thời gian trị mụn được tối ưu nhất.
Đảm bảo được những lưu ý trên thì hiệu quả của kháng sinh được phát huy tốt nhất. Do vậy, chỉ nên sử dụng thuốc kháng sinh theo chỉ định của Bác sĩ có trình độ chuyên môn. Bệnh nhân nên lựa chọn các cơ sở y tế uy tín, có chuyên môn tốt để điều trị mụn thâm và được hướng dẫn sử dụng thuốc kháng sinh hiệu quả nhất.
(*) Hiệu quả điều trị có thể khác nhau tùy thuộc vào cơ địa của mỗi người, nếu bạn có cơ địa tốt hiệu quả điều trị sẽ đạt cao hơn.
Câu hỏi thường gặp
Kháng sinh trị mụn có tác dụng phụ không?
Câu trả lời là có. Những người cơ địa dị ứng có thể gặp phải hiện tượng phát ban khi dùng kháng sinh đường uống. Chúng cũng có thể gây rối loạn tiêu hóa, đau dạ dày, chóng mặt do thiếu hụt acid folic. Kháng sinh dạng bôi thường ít tác dụng phụ hơn nhưng người dùng vẫn phải thận trọng với các kích ứng.
Nếu đang dùng một loại kháng sinh như tetracycline, cơ thể có thể trở nên nhạy cảm hơn với ánh sáng. Hiệu ứng này có thể làm cho ánh sáng dường như sáng hơn trong mắt của người bệnh. Nó cũng có thể làm da dễ bị cháy nắng. Sự nhạy cảm này sẽ biến mất sau khi ngưng uống thuốc kháng sinh.
Ngoài ra, thuốc cũng làm tăng độ nhạy cảm của da trước ánh nắng mặt trời hoặc khiến da khô đi.
Bạn nên làm gì nếu quên một liều?
Nếu bạn quên dùng một liều thuốc, hãy uống càng sớm càng tốt. Tuy nhiên, nếu gần với liều kế tiếp, hãy bỏ qua liều đã quên và uống liều kế tiếp vào thời điểm như kế hoạch. Không uống gấp đôi liều đã quy định.
Trong quá trình uống kháng sinh trị mụn, chăm sóc da có cần thiết không?
Kháng sinh trị mụn được BS da liễu sử dụng trong những trường hợp mụn viêm trung bình, nặng bên cạnh những phương pháp khác như: thuốc bôi trị mụn, sử dụng dược mỹ phẩm phù hợp ngăn ngừa tình trạng khô da trong quá trình sử dụng kháng sinh, điện di chiếu ánh sáng xanh triệt tiêu vi khuẩn gây mụn tại các nang lông, ngăn chặn sự hình thành của mụn, tránh mụn tái phát hoặc lấy nhân mụn chuẩn y khoa giúp lấy nhân mụn ra khỏi da giúp làm sạch da mặt,…
Khi kết hợp nhiều phương pháp điều trị hợp lý (uống thuốc, bôi thuốc, chăm sóc da theo hướng dẫn của BS da liễu,..) sẽ rút ngắn được thời gian và giúp điều trị mụn có hiệu quả tốt hơn.
